سؤال 1436ـ برخى از مراجع عظام تلقیح را در صورتى تجویز فرموده اند که:
«نطفه شوهر بدون ایجاد مقدّمات حرام، توسّط خود شوهر در رحم زن تزریق گردد.» حال اگر به علّت نداشتن تخصّص و آشنایى، این کار باعث عفونت ثانویّه و احیاناً مرگ همسرش گردد، آیا شوهر ضامن است، یا ضمان متوجّه افراد متخصّص بوده که بدون دادن آگاهیهاى لازم او را ترغیب به این عمل کرده اند؟
جواب: در صورتى که ضرورتى براى این کار احساس شود مى توان از افراد متخصّص استفاده کرد، تا خطرى پیش نیاید.
سؤال 1437ـ در جایى که عمل تلقیح به طور شبهه صورت گرفته (مثل جایى که زن گمان مى کرده نطفه از شوهرش بوده، و مرد نیز گمان مى کرده زنى که نطفه وارد رحم او شده، همسر واقعى او مى باشد، در حالى که این طور نبوده است.) آیا احکام اولاد بر فرزندى که به دنیا خواهد آمد، جارى مى شود؟
جواب: نسبت به صاحب آن نطفه و آن زن ولد شبهه است. و به شوهر آن زن نیز محرم است.
سؤال 1438ـ اگر علم در آینده آنقدر پیشرفت کند که اسپرم مرد را بدون ترکیب با نطفه زن در رحم مصنوعى پرورش دهند، حکم آن چه خواهد بود؟
جواب: آن مولود فقط منسوب به صاحب اسپرم است; ولى فرزند شرعى او محسوب نمى شود.
سؤال 1439ـ اگر علم تا آنجا پیشرفت کند که اسپرم و نطفه را از دانه ها و محصولات نباتى و مانند آن بگیرند و به زن تلقیح کنند، و نوزاد مصنوعى به عمل آورند، در این صورت کودک متعلّق به چه کسى است؟
جواب: این کودک فقط با آن زن محرم است، ولى ارث بردن او از آن زن ثابت نیست.
سؤال 1440ـ اگر نطفه و اسپرم را از فرآورده هاى نباتى تهیّه، و آن را در رحم مصنوعى پرورش دهند، و از آن کودکى به عمل آورند. نوزاد به چه کسى ملحق مى شود؟
جواب: این نوازد متعلّق به کسى نیست; یعنى نه پدر دارد و نه مادر.
سؤال 1441ـ روشهاى بارورى آزمایشگاهى (TVF) شکلهاى مختلفى دارد. لطفاً حکم هر یک را بیان فرمایید:
1ـ جدا کردن اسپرمهاى فعّال (سلولهاى جنسى نر) از منى مرد در آزمایشگاه، و تزریق آن به رحم همسرش.
جواب: این کار ذاتاً اشکالى ندارد; ولى اگر مستلزم نظر و لمس نامشروع باشد، تنها در صورت ضرورت جایز است.
2ـ مخلوط کردن منى شوهر با منى مرد اجنبىّ، و انتقال آن به رحم همسر مردِ اوّل.
جواب: اگر انعقاد نطفه به وسیله منى شوهر باشد، اشکالى ندارد; هر چند منى شخص دیگر آن را تقویت کرده باشد. ولى اگر انعقاد نطفه با اسپرم مرد بیگانه باشد، حرام است.
سؤال 1442ـ خانمى بر اثر تزریق آمپول، از مرد بیگانه اى حامله شده، (و به اصطلاح رحم خود را اجاره داده،) و پس از وضع حمل، فرزند را به صاحب نطفه مى دهد. حکم این مسأله چیست؟ و فرزند ملحق به کیست؟ و از نظر ارث، چگونه است؟
جواب: تزریق نطفه مرد اجنبى به زن اجنبى حرام است. و بچّه اى که از ترکیب این دو نطفه متولّد مى شود، حکم فرزند نامشروع دارد. ولى اگر نطفه مردى را با نطفه همسر شرعى اش در خارج رحم ترکیب کنند، و در رحم زن دیگرى پرورش یابد، فرزند مشروع و متعلّق به صاحبان نطفه است. ولى این کار جز در موارد ضرورت، اشکال دارد.
سؤال 1443ـ لطفاً در مورد انتقال جنینِ تکوین یافته از اسپرم و تخمک زوج قانونى در خارج از رحم، به رحم زن اجنبى (مادر جانشین) به سؤالات زیر پاسخ دهید:
1ـ این کار از لحاظ تکلیفى چه حکمى دارد؟
جواب: این امر ذاتاً جایز است; ولى چون غالباً مستلزم نگاه و لمس حرام است، جز در موارد ضرورت جایز نیست.
2ـ مادر طفل تولّد یافته کدام زن است؟ آیا مى توان مادر جانشین را در حکم مادر رضاعى دانست؟
جواب: صاحبان اسپرم، پدر و مادر حقیقى فرزند متولّد شده هستند. و مادر جانشین در حکم مادر رضاعى است.
3ـ آیا مجرّد یا متأهّل بودن زن اجنبى (مادر جانشین)، علم و جهل مادر جانشین، مجّانى یا غیر مجّانى بودن رحم، تأثیرى در احکام مربوطه مى گذارد؟
جواب: هیچ کدام تفاوتى ندارد، ولى اگر مادر جانشین شوهر دارد، باید با اجازه شوهرش باشد.
سؤال 1444ـ آیا مى توان اسپرم مرد و زن اجنبى را در لوله آزمایش قرار داد؟ اگر فرزندى متولّد شود متعلّق به کیست؟ آیا حکم ولد الزنا را دارد؟
جواب: این کار جایز نیست، و اگر فرزندى متولّد شود در بسیارى از احکام تابع صاحبان نطفه است; ولى از آنها ارث نمى برد.
سؤال 1445ـ زنى 26 ساله هستم. قبل از ازدواج دردهاى شدید ماهیانه داشتم. دکترها گفتند: مشکلات با ازدواج و زایمان حل مى شود. بدین جهت 6 سال پیش ازدواج کردم، و چون درد زیادى متحمّل مى شدم، تصمیم گرفتم که زود بچّه دار شوم، ولى متأسّفانه 9 ماه پس از ازدواج متوجّه شدم شوهرم به طور کامل عقیم است، و اصلا بچّه دار نمى شوم. من که این مسأله برایم خیلى مهم بود، بیش از پیش روحیه خود را از دست دادم. اکنون پزشکان مى گویند تنها راه این است که: «اسپرم مرد بیگانه اى با سرنگ به شما تزریق شود.» من اوّل به این کار راضى نبودم، چون مقلّد شما هستم، و طبق فتواى شما این کار حرام است. ولى اکنون جانم به لب رسیده است. لطفاً بفرمایید: چه کنم که هم بچّه دار شوم، و هم مرتکب گناهى نگردم؟
جواب: تنها راه مشروع آن است که شما از شوهرتان (هر چند به صورت مخفیانه و بدون اطّلاع اطرافیان) طلاق بگیرید، و پس از گذشتن عدّه به عقد موقّت صاحب نطفه درآیید (هر چند همدیگر را هرگز نبینید،) سپس نطفه به شما تزریق شود، و پس از پایان عقد موقّت و زایمان دوباره مى توانید به عقد شوهر اوّل درآیید. در این صورت شما مادر آن بچّه، و صاحب نطفه پدرش محسوب مى شود. و به شوهر شما هم محرم است. ولى به اقوام شوهرتان محرم نیست. امّا به اقوام شما محرم است.
