سؤال 856 ـ اگر زنى در دادگاه به نفع شوهر خود، و علیه شخصى شهادت دهد، و پس از مدّتى با شوهرش اختلاف شدید پیدا کند، و از شهادتى که به نفع او داده برگردد، آیا از نظر شرعى اثرى دارد؟
جواب: در صورتى که آن اختلاف سبب عداوتى در میان آن دو شده باشد، عدول از شهادت اثرى ندارد.
سؤال 857 ـ هرگاه اقرار متّهم به ارتکاب قتل، با شهادت شهود متعارض باشد حکم چیست؟
جواب: ولىّ دم اختیار دارد که نسبت به مورد شهادت قصاص کند، یا به مورد اقرار. و اگر نسبت به مورد شهادت قصاص کند، اقرار کننده باید نیمى از دیه را به اولیاى شخص مورد شهادت بپردازد، و این مسأله منصوص و مفتى به است.
سؤال 858 ـ راه اثبات و احراز عدالت شهود و مانند آن براى دادگاه، با توجّه به تراکم پرونده ها، عدم آشنایى با اصحاب دعوى و شهود، غیر بومى بودن قاضى، یا کثرت جمعیّت شهرها چیست؟ آیا صِرف ظاهر افراد و این که طرف مقابل شهود را جرح ننماید، کفایت مى کند؟
جواب: لازم است در این گونه موارد از اهل محلّ، یا دوستان آنها، تحقیقى شود، تا حُسن ظاهر او و معاشرانش ثابت گردد، و همین مقدار کافى است.
سؤال 859 ـ آیا در حقوق اسلامى اصل بر عدالت هر شاهدى است که به محکمه قضا مى آید؟ به تعبیر دیگر، آیا اثبات عدالت شاهد لازم است؟
جواب: اثبات عدالت شاهد لازم است; ولى به همین اندازه که کسى با او معاشرت داشته باشد، و کار خلافى از او نبیند، عدالتش ثابت مى شود.
سؤال 860 ـ طریقه حقوقى اثبات عادل بودن یک شاهد چیست؟ و مزکِّى کیست؟
جواب: طریقه حقوقى آن این است که شخص مورد اعتمادى با او معاشر باشد، و کار خلافى از او نبیند، یا در محیط خود معروف به پاکى و تقوى باشد. مزکّى فرد مورد اعتمادى است که از این امور درباره کسى خبر دهد، و او را توثیق و تعدیل کند.
سؤال 861 ـ گفته شده: «در مواردى که اطّلاع مردان بر یک موضوع مشکل است، شهادت زنان به تنهایى مقبول است.» لطفاً بفرمایید محدوده این حکم چیست؟ مثلا شهادت زنان در خصوص قتل عمد در یک حمّام زنانه، چه چیزى را ثابت مى کند؟ یا اگر زنان شهادت دهند که فردى جنین زنى را عمداً ساقط کرده، و ضمناً موجب مرگ خود زن هم شده، چه چیزى ثابت مى شود؟
جواب: حکم مزبور شامل این گونه موارد نمى شود; بلکه منظور امورى است که به طور طبیعى فقط به وسیله زنان ثابت مى شود.
سؤال 862 ـ در عرف عشایر رسم بر این است که اگر فامیلى قصد درگیرى و نزاع با فامیل دیگرى داشته باشد، و بخواهد از طرف مقابل کسى را بکشد، یا حتّى مجروح نماید، با کلیّه افراد فامیل خود مشورت نموده، و آنها را در جریان موضوع قرار داده، و سپس هم قسم مى شوند، و چنین جرمى را انجام مى دهند. با عنایت به مقدّمه فوق به سؤال زیر پاسخ دهید: مقتول با کسانى بر اثر کینه و دشمنیهاى قبلى اختلاف داشته، حتّى چندین مورد ضرب و جرح بین فامیل مقتول و آنها به وجود آمده، و بارها مقتول توسّط این فامیل مورد آزار و اذیّت و تهدید و ارعاب قرار گرفته بود، تا این که شبانه دو نفر از آنها به منزل وى حمله کرده، و او را جلوى چشم زن و فرزندان خردسالش به قتل رسانده، و متوارى مى شوند! زمانى که مقتول هنوز جان داشت، عمویش بربالین او حاضر مى شود. مقتول به عمویش مى گوید: «فلانى مرا با اسلحه مجروح نموده است.» و از طرفى دو سه نفر از فامیل قاتل (برادر و پسر عموى قاتل) شهادت داده اند که قاتل این کار را انجام نداده است. آیا شهادت فامیل قاتل، که در برنامه ریزى قتل مشورت و مشارکت داشته، و از روى غرض شهادت مى دهند، مورد قبول است؟
جواب: شهادت به قاتل نبودن فایده اى ندارد; هر چند شهود متّهم نباشند، و در اینجا طبق آنچه در فرض مسأله آمده شهود متّهم نیز مى باشند، ولى شهادت مقتول نیز اثرى ندارد; مگر این که قاضى از شهادت او و بستگانش (که حضور داشته اند) و قرائن دیگرى از این قبیل، علم پیدا کند که شخص مذکور قاتل است.
سؤال 863 ـ آیا امر عدمى با شهادت شهود قابل اثبات است؟
جواب: در صورتى که شرایط شهادت در آن جمع باشد مانعى ندارد.
سؤال 864 ـ آیا شاهد موظّف است تمام حقیقت را بگوید، یا همین که ملزم شود آن چه مى گوید حقیقت است کفایت مى کند؟
جواب: شاهد باید آنچه را از او مى پرسند، اگر مى داند بگوید.
سؤال 865 ـ آیا شهادت کسى که محاسنش را با تیغ، یا ماشین شبیه تیغ مى تراشد، از نظر شرع پذیرفته مى شود؟
جواب: هرگاه از کسى تقلید کند که این کار را جایز بداند، و از جهات دیگر نیز عادل باشد، مى تواند شاهد قرار گیرد.
سؤال 866 ـ کدام یک از موارد زیر صحیح است؟
الف) شهادت اهل سنّت علیه اهل تشیّع در دعاوى مالى یا کیفرى (چنان چه خواهان سنّى مذهب، و خوانده شیعه باشد).
ب) شهادت اهل سنّت علیه اهل سنّت در دعاوى مالى یا کیفرى (چنانچه خواهان و خوانده هر دو سنى باشند.)
ج) شهادت اهل سنّت در دعاوى مالى یا کیفرى (چنانچه خواهان و خوانده هر دو شیعه باشند; لیکن شهودشان سنّى باشد.)
د) شهادت اهل سنّت به نفع اهل تشیّع (چنانچه خواهان شیعه، و خوانده سنّى مذهب باشد.)
هـ) شهادت اهل کتاب له یا علیه مسلمانان.
جواب الف تا هـ : شهادت اهل سنّت در صورتى که از نظر اعتقادى مستضعف، و از نظر جنبه هاى عملى عادل بوده باشند، و فسقى از آنها دیده نشود، در تمام صورتهاى بالا پذیرفته مى شود; ولى شهادت اهل کتاب له و علیه مسلمانان مقبول نیست. مگر در بعضى از موارد خاص، که در بعضى از آیات قرآن (آیه 106 سوره مائده) به آن اشاره شده است.
