سؤال 303ـ اگر از سوى حاکم شرع اهل سنّت اوّل ماه رمضان اعلام شود، براى کسانى که در آن بلاد هستند، و تقیّه اى هم در تبعیّت نیست، و خودشان هم یقین به اوّل ماه پیدا نکرده اند، آیا تبعیّت لازم است؟

جواب: در فرض مسأله، تبعیّت واجب نیست.

سؤال 304ـ با توجّه به این که در زمان حاضر وسایل پیشرفته در زمینه نجوم وجود دارد، و افرادى در این علم داراى تخصّص بوده، و در این فن، خِبره مى باشند، و رجوع به اهلِ خبره یک سیره بوده، و صحیح مى باشد; و با توجّه به این که این افراد بر اساس محاسبات دقیق اعلان نظر مى کنند. مثلا مى گویند: «در فلان سال، فلان روز و ساعت و دقیقه و ثانیه، در فلان کشور، کسوف اتّفاق مى افتد» و چنین هم مى شود، پرسش ما این است که: چرا در رابطه با حلولِ ماه مبارک رمضان، یا شوّال، به آنان رجوع نمى شود، و افراد عادى براى رؤیت ماه به خارج شهرها فرستاده مى شوند، تا تکلیف صوم و افطار روشن گردد؟

جواب: ما معتقدیم که اگر علماى نجوم در عصر ما با استفاده از وسایل دقیقى که در دست دارند در مسأله هلال ماه اتّفاق نظر داشته باشند، مخالفت با آنها مشکل است، مگر این که گروه کثیرى ادّعاى رؤیت برخلاف آن بنمایند. و این نظریّه را در سالهاى گذشته منتشر کردیم.