یَـأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لاَتُبْطِلُواْ صَدَقَـاتِکُم بِالْمَنِّ وَالاَْذَى کَالَّذِى یُنْفِقُ مَالَهُ رِئَآءَ النَّاسِ وَلاَیُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالیَوْمِ الاَْخِرِ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ صَفْوَان عَلَیْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَکَهُ صَلْدًا لاَّیَقْدِرُونَ عَلَى شَىْء مِّمَّا کَسَبُواْ وَاللَّهُ لاَیَهْدِى ا لْقَوْمَ ا لْکَـفِرِینَ * وَمَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَا لَهُمُ ابْتِغَآءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَتَثْبِیتًا مِّنْ أَنْفُسِهِمْ کَمَثَلِ جَنَّة بِرَبْوَة أَصَابَهَا وَابِلٌ فَــَاتَتْ أُکُلَهَا ضِعْفَیْنِ فَإِن لَّمْ یُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ

اى کسانى که ایمان آورده اید بخششهاى خودرا با منّت و آزار باطل نسازید، همانند کسى که مال خودرا براى نشان دادن به مردم و ریاکارى انفاق مى کند و ایمان به خدا و روز رستاخیز نمى آورد; (کار او) همچون قطعه سنگى است که بر آن (قشر نازکى از) خاک باشد و (بذرهایى در آن افشانده شود) و باران درشت به آن برسد (و همه خاکها و بذرها را بشوید) و آن را صاف (و خالى از خاک و بذر) رها کند، (آرى) آنها از کارى که انجام داده اند چیزى عایدشان نمى شود، و خداوند گروه کافران را هدایت نمى کند !

و (کار) کسانى که اموال خودرا براى خشنودى خدا و تثبیت (ملکات انسانى) در روح خود انفاق مى کنند همچون باغى است (سرسبز) که در نقطه بلندى باشد و بارانهاى درشت به آن برسد (و از هواى آزاد و نور آفتاب به حدّ کافى بهره بگیرد) و میوه خودرا دوچندان دهد، و اگر باران درشتى بر آن نبارد بارانهاى ریز و شبنم بر آن مى بارند (لذا همیشه شاداب و با طراوت است) و خداوند به آنچه انجام مى دهید بیناست !

«سوره بقره، آیات 264 و 265»

توضیح

   انگیزه ها و نتایج انفاق بسیار مختلف است و چهره هاى آن نیز متفاوت مى باشد.

   در دو آیه بالا نخست اشاره به این حقیقت شده است که افراد با ایمان نباید انفاقهاى خودرا در راه خدا بر اثر منّت گذاردن و آزار رسانیدن، باطل و بى اثر سازند.

   سپس دو مثال جالب براى انفاقهایى که آمیخته با منّت و آزار و ریاکارى وخودنمایى است، وانفاقهایى که از روح اخلاص و عواطف انسانى سر چشمه گرفته بیان شده است :

   قطعه سنگ محکمى را در نظر بگیرید که قشر نازکى از خاک روى آن را پوشانده باشد، بذرهاى مستعدّى در این خاک افشانده شود، و در معرض هواى آزاد و تابش آفتاب قرار گیرد، و سپس باران پر برکت دانه درشتى بر آن ببارد; مسلّم است که این باران کارى جز این نمى کند که آن قشر نازک خاک را همراه بذرها مى شوید و پراکنده مى سازد، و سنگ سخت غیر قابل نفوذ که هیچ گیاهى بر آن نمى روید با قیافه خشن خود آشکار مى گردد; این به خاطر آن نیست که تابش آفتاب و هواى آزاد و نزول باران مزبور اثر بدى داشته است، بلکه به سبب این است که محلّ بذرها، محلّ نامناسبى بوده ، ظاهرى آراسته و درونى خشن و غیرقابل نفوذ داشته است، و تنها قشر نازکى از خاک روى آن را پوشانده بوده در حالى که پرورش گیاه نیاز به این دارد که علاوه بر روى زمین، اعماق آن هم آماده براى پذیرش ریشه ها و تغذیه آن باشد.

   قرآن، اعمال ریاکارانه و انفاقهاى آمیخته با منّت و آزار را که از دلهاى قساوتمند سرچشمه مى گیرد، تشبیه به این قشر خاک مى کند که روى سنگ سختى را پوشانده است، و هیچ گونه بهره اى از آن نمى توان برد، بلکه زحمات باغبان و برزگر را بر باد مى دهد.

   این بود مثالى که در آیه اول براى انفاقهاى ریاکارانه و توأم با منّت و آزار ذکر شده است.