در آیه 3 سوره بقره مى خوانیم :

الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلوةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ

(پرهیزکاران) آنها هستند که به غیب (آنچه از حس پوشیده و پنهان است) ایمان مى آورند، و نماز را بر پا مى دارند و از تمام نعمتها و مواهبى که به آنها روزى داده ایم انفاق مى کنند.

* * *

   آرى، مؤمنان علاوه بر ایمان و ارتباط با پروردگار از طریق نماز، رابطه نزدیک و مستمرى با خلق خدا نیز دارند; و به همین دلیل، سومین ویژگى آنها را در آیه بالا چنین بیان مى کند: «و از تمام مواهبى که به آنها روزى داده ایم انفاق مى کنند (وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ).»

   قابل توجّه اینکه، قرآن نمى گوید : من اموالهم یُنْفِقُون (از اموالشان انفاق مى کنند) بلکه مى گوید «ممّا رزقناهم» (از آنچه به آنها روزى دادیم) و به این ترتیب مسأله «انفاق» را آنچنان تعمیم مى دهد که تمام مواهب مادّى و معنوى را در بر مى گیرد.

   بنابراین، مردم پرهیزگار آنها هستند که نه تنها از اموال خود، بلکه از علم و عقل و دانش و نیروهاى جسمانى و مقام و موقعیّت اجتماعى خود، و خلاصه از تمام سرمایه هاى خویش به آنها که نیاز دارند مى بخشند، بى آنکه انتظار پاداشى داشته باشند.

   نکته دیگر اینکه : انفاق یک قانون عمومى در جهان آفرینش و مخصوصاً در سازمان بدن هر موجود زنده است; قلب انسان تنها براى خود کار نمى کند بلکه از آنچه دارد به تمام سلولها انفاق مى کند، مغز و ریه و سایر دستگاههاى بدن انسان همه از نتیجه کار خود دائماً انفاق مى کنند و اصولاً زندگى دسته جمعى بدون انفاق مفهومى ندارد.

   ارتباط با انسانها در حقیقت نتیجه ارتباط و پیوند با خدا است، انسانى که به خدا پیوسته و به حکم جمله «ممّا رزقناهم» همه روزیها و مواهب را از خدا مى داند (نه از ناحیه خودش) ، عطاى خداوند بزرگى مى داند که چند روزى این امانت را نزد او گذاشته، نه تنها از انفاق و بخشش در راه او ناراحت نمى شود، بلکه خوشحال است; چرا که مال خدا را به بندگان او داده، اما نتایج و برکات مادّى و معنوى اش را براى خود خریده است. این طرز تفکّر روح انسان را از بخل و حسد پاک مى کند، و جهان (تنازع بقا) را به (دنیاى تعاون) تبدیل مى سازد; دنیایى که هر کس در آن خودرا مدیون مى داند که از مواهبى که دارد در اختیار همه نیازمندان بگذارد، همچون آفتاب نور افشانى کند بى آنکه انتظار پاداشى داشته باشد.

   جالب این که، در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که در تفسیر جمله «ممّا رزقناهم ینفقون» فرمود : «انّ معناه وممّا علّمناهم یبثّون» مفهوم آن این است از علوم و دانشهایى که به آنها تعلیم داده ایم نشر مى دهند و به نیازمندان مى آموزند.

   بدیهى است مفهوم این سخن آن نیست که انفاق مخصوص به علم است، بلکه چون غالباً نظرها در مسأله انفاق متوجّه انفاق مالى مى شود، امام با ذکر این نوع انفاق معنوى مى خواهد گستردگى مفهوم انفاق را روشن سازد.

   ضمناً از این جا بخوبى روشن مى شود که انفاق در آیه مورد بحث خصوص زکات واجب، یا اعم از زکات واجب و مستحب نیست، بلکه معنى وسیعى دارد که هرگونه کمک بلا عوضى را در برمى گیرد.