مسأله ـ جایز است نطفه مرد را با سرنگ یا وسائل دیگر در رحم همسر او وارد کنند، لکن باید مقدّمات آن مشروع و حلال باشد، و از مقدّمات حرام پرهیز شود.
مسأله ـ هرگاه نطفه مرد را در رحم همسرش وارد کنند (خواه با استفاده از مقدّمات
حلال باشد، یا نعوذ باللّه حرام) فرزندى که از او متولّد مىشود حلال زاده است، و متعلّق به آن مرد مىباشد، و تمام احکام فرزند (مانند ارث و نفقه و غیر آن) را دارد.
مسأله ـ جایز نیست نطفه مرد بیگانه را در رحم زنى وارد کنند، خواه با اجازه آن زن باشد یا نه، و خواه شوهر داشته باشد یا نه، و خواه شوهرش اجازه بدهد یا نه. و هرگاه چنین کنند و بچّهاى از آن متولّد شود، اگر این عمل بطور شُبهه انجام شده، مثل این که گمان مىکرد زن خود اوست و زن نیز گمان مىکرد نطفه شوهر اوست و بعد از آن معلوم شد چنین نبوده است، در این صورت بچّه متعلّق به آن مرد و زن است، و تمام احکام فرزند را دارد؛ ولى اگر این کار از روى علم و عمد انجام گیرد، بچّهاى که از آن متولّد مىشود فرزند آنها حساب نمىشود، و احکام ارث و مانند آن را ندارد؛ امّا اگر آن بچّه دختر باشد صاحب آن نطفه نمىتواند با او ازدواج کند، و اگر پسر باشد با آن مادر نمىتواند ازدواج نماید، و همچنین در مورد سایر مسائل مربوط به ازدواج.
سؤال ـ منى مرد از نظر علمى تا 72 ساعت بعد از مرگ وى داراى حیات کامل است. اگر زوجه درخواست تلقیح مصنوعى از نطفه شوهر متوفّاى خود نماید، آیا اطبّاء مجاز به این کار هستند؟
جواب : اشکال دارد.
سؤال ـ رحم بانویى، به هر علّت، قادر به نگاهدارى جنین نیست و سقط مىکند. با آمیزش نطفه وى و شوهرش در آزمایشگاه، و انتقال جنین به رحم زن دیگرى که شوهر ندارد و به اصطلاح «مادر جانشین» و یا «مادر قائم مقام» نامیده مىشود بچّه رشد نموده، و بموقع، متولّد مىشود و برابر قرارداد، مزد معیّنى به مادر جانشین داده مىشود، تا کودک تحویل زن و شوهر گردد. آیا این امر جایز مىباشد؟
جواب : این کار ذاتآ مانع شرعى ندارد؛ ولى مسائل جنبى حرامى، از قبیل لمس و نظر کردن، در آن موجود است. هر گاه به وسیله محرمى مانند شوهر انجام شود، به این صورت که نطفه خود و یکى از دو همسرش را بگیرد و ترکیب نماید و در رحم همسر دیگر (هر چند عقد موقّتى با او خوانده باشد) کشت کند، مرتکب حرامى نشده است، در غیر این صورت، براى مجاز بودن این محرّمات جنبى باید ضرورتى در کار باشد.

سؤال ـ در مفروض سؤال قبل، اگر این عمل (چه جایز باشد و یا نه، به هر حال) انجام گیرد، با وجود این که این کودک در رحم مادر جانشین بزرگ شده، امّاداراى صفات ارثى زن اوّل مىباشد. با توجّه به آیه دوم سوره مبارکه مجادله، فرزند به کدام یک از این دو زن تعلّق دارد؟ و وارث کدام یک از آنهاست؟
جواب : این فرزند متعلّق به صاحبان نطفه، و با آنها محرم است، و از آنها ارث مىبرد. و در مورد مادر جانشین به منزله فرزند رضاعى است؛ بلکه از آن، در بعضى جهات اولویّت دارد، چرا که تمام گوشت و استخوان او از وى روییده است، بنابراین حرام است که بعدآ با آن زن و فرزندان او ازدواج کند؛ امّا ارث نمىبرد.
سؤال ـ مردى نطفه ندارد، ولى نطفه همسرش سالم است. آیا مىتوان نطفه مرد اجنبى را با نطفه این زن شوهردار مخلوط کرد، و به رحم این زن تزریق نمود؟
جواب : جایز نیست.
سؤال ـ مرد نطفه ندارد، و از همسرش جدا شده است، اگر این زن به صیغه مردى در آید، و نطفه شوهر جدید و نطفه زن را ترکیب کنند، و زن بعد از پایان صیغه و عدّه به عقد شوهر اوّل در آید، و بعدآ آن نطفه را به داخل رحم زن تزریق کنند، دراین صورت پدر و مادر، ارث و محرمیّت به چه صورت است، و حکم شرعى آن چیست؟
جواب : اگر ضرورتى ایجاب کند جایز است، ولى فرزند به صاحبان اصلى نطفه تعلّق دارد.
سؤال ـ آیا پیوند تخمدان زن اجنبى به زوجه براى باردار شدن جایز است؟ در صورت جواز، لطفآ بفرمائید :
الف) دیه دارد؟
ب) تخمدان را مىتوان فروخت؟
ج) حکم اولاد زوجه چگونه است؟
د) زن اجنبى حقّى مانند مادر بودن پیدا مىکند؟
جواب : چنانچه ضرورتى براى این کار نباشد از آن صرف نظر کنید، و اگر ضرورتى وجود دارد، بعد از پیوند این عضو جزء بدن آن زن مىشود و فرزند مال خود اوست، و
در فرض فوق دیه ندارد، و خرید و فروش آن جایز است ؛ هر چند بهتر است که پول را در مقابل اجازه برداشتن عضو مزبور بگیرد، نه در مقابل خود آن.
سؤال ـ بعضى از مؤمنین و مؤمنات، که براى اولاددار شدن به مراکز نابارورى مراجعه مىکنند، از حیث نطفه نقایصى دارند. لطفآ بفرمایید :
الف) آیا مىتوان از نطفه هایى که در بانک نطفه نگهدارى مىشود، در لقاح مصنوعى بامنى خودآنهاممزوج، و شرایط لقاح را فراهم، و با دستگاه در رحم همسران آنها قرار داد؟
ب) در صورتى که در منى آنها اسپرم و تخمک وجود نداشته باشد، آیا مىتوان از اسپرمها و تخمکهاى مجهول الهویّه موجود در بانک نطفه استفاده کرد؟
ج) چنانچه در دو فرض فوق فرزندى به وجود آید، متعلّق به چه کسى خواهد بود؟
جواب : استفاده از نطفه بیگانه براى صاحب فرزند شدن جایز نیست، و تولّد فرزند باید مستند به ازدواجِ صحیحِ شرعى باشد ؛ ولى اگر چنین عملى انجام شود، فرزند متعلّق به صاحبان نطفه است، و نسبت به مادرى که در رحم او کشت شده نیز محرم مىباشد، بى آن که از او ارث ببرد.
سؤال ـ آیا مادر جانشین (زن پذیراى جنین) مستحق دریافت نفقه، یا اُجرة المثل تا زمان تولّد جنین، مىباشد؟ آیا این کار، نوعى اجاره رحم تلقّى مىگردد، یا مشمول عقد دیگرى است؟
جواب : این موضوع تابع قرار داد است، و اگر قرار دادى ندارند و جنبه رایگان نداشته، حقّ اجرة المثل دارد. و عمل مزبور نوعى اجاره است، نه اجاره اعضاء، بلکه اجیر شدن براى پرورش جنین.