سؤال ـ آیا سقط جنین صورت مجازى دارد؟
جواب : در صورتى که یقین، یا خوف خطر، یا ضرر مهمّى براى مادر داشته باشد، در مراحل اولیّه جایز است.
سؤال ـ سقط جنین کافر و مسلمان چه حکمى دارد؟
جواب : واضح است که ساقط کردن جنین مسلمان جایز نیست؛ حتى اگر فرزند نامشروع باشد. و در مورد بچّه هاى کفّار نیز ساقط کردن مجاز نیست؛ حتّى اگر در مذهب آنها فرزند نامشروع باشد.
سؤال ـ آیا سقط جنین جایز است، و در صورت جواز دیه دارد؟
جواب : در صورتى که از گفته متخصّصین یقین، یا خوف خطر، یا ضرر مهمّى حاصل شود اقدام به سقط جنین جایز است؛ (البتّه مادامى که به صورت انسان کامل در نیامده باشد). و چون احتمال تعلّق دیه مىرود، احتیاط آن است که ورثه این کودک دیه را ببخشند.

سؤال ـ آیا در موارد زیر، قبل از ولوج روح(1)  مىتوان سقط درمانى انجام داد :
 
الف) در بیماریهایى که مىدانیم مسلّمآ جنین پس از تولّد خواهد مرد.
ب) در بیماریهاى ژنتیکى.
ج) در ناهنجاریهاى نوزادان «مثل آنانسفالى».
جواب : سقط جنین در این موارد اشکال دارد، به خصوص این که پیش بینىهاى فوق جنبه قطعى ندارد؛ ولى پس از ولوج روح جایز نیست.
سؤال ـ سقط جنین غیر شیعه چگونه است؟
جواب : سقط جنین در هیچ مورد جایز نیست؛ مگر در موارد ضرورت.
سؤال ـ آیا سقط جنین پس از ولوج روح، اگر علم به تلف شدن مادر و جنین باشد، جایز است؟
جواب : در فرض مسأله که اگر مادر به همان حال باقى بماند، هر دو مىمیرند، مىتوان با سقط جنین، جان مادر را نجات داد.
سؤال ـ اگر مادرى براى سقط بچّهاش کارى انجام ندهد، لکن با مراعات نکردن موارد لازم،وتهیّه نکردن شرایط حفظ جنین،باعث سقط بچّه شود،آیاکار حرامى کرده است؟
جواب : اگر در حفظ جنین مطابق معمول کوتاهى کرده باشد مسؤول است.
سؤال ـ زنى که در ماه هفتم حاملگى به سر مىبرد، در اثر تصادف نیاز به عمل جرّاحى فورى پیدا مىکند، که لازمهاش بیهوش نمودن اوست ؛ ولى در اثر بیهوشى بچّه مىمیرد (یقین به فوت بچّه داریم) آیا لازم است مادر، جرّاحى و عمل شود؟
جواب : اگر جان مادر در خطر است و راه منحصر به عمل جرّاحى و بیهوشى باشد، مانعى ندارد.
سؤال ـ در فرض بالا، در صورتى که احتمال فوت بچّه برود، آیا باز هم جایز است مادر عمل شود؟
جواب : با شرایط بالا، این فرض به طریق اولى جایز است.
سؤال ـ دکترها به مادرى دارویى دادهاند که بخورد تا بچّهاش سالم بماند و سقط
نشود، آیا زن مىتواند به منظور سقط جنین دارو را استفاده نکند؟
جواب : جایز نیست.
سؤال ـ زن حاملهاى مبتلا به سرطان رحم شده، و درمان آن به اشعه درمانى نیاز دارد، و این کار باعث ناقص الخلقه شدن جنین مىشود. آیا مىتوان قبل از اشعه درمانى، سقط درمانى کرد؟
جواب : اگر ناقصالخلقه شدن او قطعى و شدید است، و در مراحل نخستین باردارى و قبل از رسیدن به مرحله جنین کامل باشد، و راه درمان نیز منحصر به این راه گردد، مانعى ندارد.
سؤال ـ اگر پزشک به طور قطع تشخیص دهد که فرزندان بعدى زن و شوهرى، ناقص العضو خواهند شد، لطفآ بفرمایید :
1. در صورت سؤال والدین، آیا بر طبیب واجب است واقعیّت را اطّلاع دهد؟
جواب : واجب نیست، مگر این که در سرنوشت بیمار اثر مهمّى داشته باشد.
2. در صورت عدم پرسش آنان، آیا بر طبیب واجب است به آنان بگوید، تا از تولّد چنین فرزندانى جلوگیرى نمایند؟ اگر واجب نیست، آیا گفتنش حرام مىباشد؟
جواب : در این گونه موارد اگر مسأله مهمّى است طبیب کتمان نکند.
3. اگر طبیب احتمال دهد که آنان در صورت اطّلاع از این مطلب، هر بار که فرزند پیدا کنند اقدام به سقط وى خواهند نمود، در اینجا وظیفه طبیب چیست؟
جواب : طبیب باید به وظیفه خود عمل کند، و اگر بیمار عمل خلافى انجام دهد او مسؤول نیست؛البتّه طبیب باید وظیفه خود را در امر به معروف و نهى از منکر انجام دهد.
سؤال ـ خانمى دچار بیمارى چشمى گردیده، و اطبّاء نظر به عمل جرّاحى بطور اورژانسى دادهاند، امّا متأسّفانه این خانم داراى حمل سه ماهه مىباشد، که باید اوّل سقط جنین انجام دهد، و بعد عمل جرّاحى چشم را به انجام برساند، و اگر چشم خود را عمل نکند نابینا مىشود، و همچنین ضررهاى زیادى نسبت به جنین وارد مىگردد، در این صورت آیا سقط جنین جایز است؟
جواب : در فرض مسأله پایان دادن به باردارى ظاهرآ مانعى ندارد.

سؤال ـ آیا سقط عمدى جنینى که مطمئنّیم، یا احتمال مىدهیم، معیوب و نارسا مىباشد، در هر ماهى از باردارى، اگر دیه لازمه هم پرداخت شود، مجاز است؟
جواب : هرگاه جنین در مراحل ابتدایى باشد، و به صورت انسان کامل در نیامده باشد، و باقى ماندن جنین در آن حالت و سپس تولّد ناقص آن، باعث عُسر و حرج شدید براى پدر و مادر گردد، با این شرایط مانعى ندارد. و احتیاطآ باید دیه را بدهند.
سؤال ـ اگر طبیب تشخیص قطعى دهد که ماندن جنین در شکم مادر موجب مرگ مادر مىگردد، لطفآ بفرمایید :
1. آیا جایز است جنین را در شکم مادر از بین ببرد، تا مادر سالم بماند؟
جواب : چنانچه خلقت جنین کامل نشده مانعى ندارد.
2. آیا مىتوان مادر را به همان حال باقى نهاد، تا بچّه سالم بماند و مادر بمیرد؟
جواب : هرگاه بچّه به صورت انسان کامل در نیامده باشد، سقط جنین براى نجات مادر اشکال ندارد.
3. اگر در باقى گذاردن مادر به همان حال، احتمال مرگ، هم براى مادر و هم براى بچّه درکارباشد، تکلیف چیست (یعنى احتمال مرگ و سلامتى براى هر دو مساوى باشد)؟
جواب : اگر بدانیم یک از آن آن دو قطعآ نجات پیدا مىکند، باید آنها را به حال خود گذاشت، تا یکى از آن دو بدون دخالت انسان دیگرى نجات یابد. و اگر امر دایر میان این است که هر دو بمیرند یا فقط جنین بمیرد، مىتوان جنین را سقط کرد تا مادر زنده بماند.
سؤال ـ آیا در موارد زیر مىتوان سقط جنین کرد؟
الف) مادر بیمار باشد، و ادامه حاملگى (با تشخیص پزشک، و وضعیّتى که مادر دارد، و خودش نیز تشخیص داده)، باعث تشدید بیمارى و وخامت حال مادر گردد.
ب) بیمارى فوق به درجهاى برسد که حیات مادر متوقّف بر سقط جنین باشد.
ج) مادر در کمال صحّت و سلامتى است، و هیچگونه خطرى او را تهدید نمىکند، و جنین نیز سالم است، ولى دو سر دارد، یا سر جنین به شکل انسان نیست، و اگر با چنین حالتى متولّد شود، طبق تشخیص پزشک، ممکن است چند روز پس از تولّد از دنیا برود. یا ادامه حیات چنان فرزندى براى خود او، و والدین و جامعه مشکلاتى خواهد داشت.

د) در فروض فوق، حکم مسأله را قبل و بعد از ولوج روح بیان فرمایید.
ه ) در هر صورت، آیا مسؤولیتى از نظر شرعى براى پزشک و زوجین وجود دارد؟
و) چنانچه لازم باشد پزشک مرد اقدام به سقط جنین نماید، چه حکمى دارد؟
جواب : سقط جنین تنها در صورتى جایز است که جان مادر در خطر باشد. همچنین اگر بیمارى شدیدى مادر را تهدید کند، و جنین هنوز به مرحله دمیدن روح نرسیده باشد. و نیز اگر تشخیص قطعى داده شود که جنین به گونهاى ناقص است که براى پدر و مادر و اطرافیان اسباب عسر و حرج شدید مىشود، مشروط بر این که روح در آن دمیده نشده باشد. در این سه صورت، ختم حاملگى جایز است، و اگر راه منحصر به طبیب مرد باشد، در این صورت مانعى ندارد. و احتیاط آن است که پدر و مادر، طبیب را نسبت به دیه تبرئه کنند.
سؤال ـ در صورتى که پدر و مادر به اتّفاق هم (نعوذ باللّه) سبب سقط جنین شوند، دیه جنین به چه کسى مىرسد؟
جواب : در صورتى که هر دو سبب شوند دیه به طبقه دوم از ورثه مىرسد، و اگر طبقه دوم موجود نباشد، به طبقه سوم مىرسد.
سؤال ـ در مواردى که پزشک باید سقط جنین کند، دیه لازمه باید توسّط چه کسى پرداخت شود؟ اگر پزشک قبلا شرط کند که دیه بر عهده وى نیست، آیا این شرط جهت رفع دین از وى کافى است؟
جواب : احتیاط آن است که طبیب با بیمار یا کسان او شرط کند که دیه را خودشان بپردازند، و الّا باید خودش (بنابر احتیاط) عهدهدار دیه شود، البتّه به نسبتى که در سقط جنین تأثیر داشته است.
 

(1) . ولوج روح زمانى است که بچّه در شکم مادر به حرکت در مىآید، که معمولا در حدود چهار ماهگى است.