مقدّمه :
بدون شک «وضو» داراى دو فایده روشن است :
«فایده بهداشتى» و «فایده اخلاقى و معنوى» از نظر بهداشتى شستن صورت و دستها، آن هم پنج یا لااقل سه بار در شبانه روز، اثر قابل ملاحظهاى در نظافت بدن دارد، مسح کردن بر سر و پشت پاها، که شرط آن رسیدن آب به موها، یا پوست بدن است، سبب مىشود که این اعضا را نیز پاکیزه بداریم، ضمن این که تماسّ آب با پوست بدن، اثر خاصّى در تعادل اعصاب «سمپاتیک» و «پاراسمپاتیک» دارد.
و از نظر اخلاقى و معنوى چون با قصد قربت و براى رضاى خدا انجام مىشود، اثر تربیتى دارد؛ زیرا مفهوم کنائى وضو این است که: «از فرق تا قدم در راه اطاعت تو گام بر مىدارم.» در روایتى از امام هشتم(ع) اشاراتى به این مطلب شده است.(1)
 
سؤال ـ من در وضو دستهایم را سه بار مىشستم، پس از ازدواج شوهرم گفت : «این کار اشکال دارد». حال اگر شخصى در وضو، صورت و دستها را سه بار بشوید، وضو و
عباداتش چه حکمى دارد؟
جواب : وضو و عباداتش اشکال دارد. و لکن باید توجّه کرد که منظور از سه بار، یا دوبار شستن این است که عضو مورد نظر یک بار کاملا شسته شود، سپس بار دوم را شروع کند و کامل بشوید، و همچنین بار سوم. امّا ریختن آب بر عضوى، دوبار، یا بیشتر، تا زمانى که از شستن کامل آن فارغ نشده اشکالى ندارد.
سؤال ـ مسح سر خانمها، که موى سر آنها بلند است، باید چگونه انجام شود؟
جواب : کسى که موى سر او به اندازهاى بلند است که اگر مثلا شانه کند به صورتش مىریزد، یا به جاهاى دیگر سر مىریزد، باید بیخ موها را مسح کند. و بهتر است که قبل از وضو، فرق سر را باز کند تا پس از شستن دست چپ، بین موها، یا پوست سر را براحتى مسح نماید.
سؤال ـ وظیفه خانمهایى که موى مصنوعى کشت کردهاند، به هنگام مسح سر چیست؟
جواب : در صورتى که آب به پوست سر برسد مسح آنها صحیح است، در غیر این صورت حکم جبیره را دارد.
سؤال ـ طلبه حوزه علمیّه خواهران یکى از شهرستانها هستم، که در یک مدرسه موقوفه حجرهاى به ما دادهاند. گاهى از اوقات میهمانى براى ما مىآید، و از آب این مدرسه براى وضو استفاده مىکند، آیا براى میهمانان ما استفاده از آب مدرسه جهت وضو و مانند آن جایز است؟
جواب : اشکال دارد؛ مگر این که پذیرفتن چنان میهمانى برخلاف شرایط وقف نباشد.
مسأله ـ هر گاه زن در جایى وضو بگیرد که نامحرم او را ببیند، وضوى او باطل نیست؛ هر چند گناه کرده است.
سؤال ـ مشغول وضو بودم که ناگهان غذایم سر رفت، وضو را رها کرده، به سراغ اجاقگازرفتم،وزیرغذاراخاموش کردم،سپس وضو را ادامه دادم. آیا وضویم صحیح است؟
جواب : این مقدار اشکالى ندارد.

سؤال ـ مدّتى بود که دخترم با آفتابه آب مىریخت و من وضو مىگرفتم، در یکى از جلسات زنانه گفته شد: «هر کس باید خودش وضو بگیرد، و نباید کسى کمکش کند». آیا وضوهاى من به شکل فوق اشکال دارد؟ نمازهائى که با چنین وضوئى خواندهام چه حکمى دارد؟
جواب : در صورتى که آب را در دست شما مىریخته، و شما آن را به صورت یا دستها مىزدهاید وضوى شما باطل نبوده، ولى این کار کراهت دارد.
سؤال ـ ناخنهایم بیش از حدّ معمول بلند است، آیا براى وضو اشکالى ندارد؟
جواب : اشکالى ندارد.
سؤال ـ در آرایشگاههاى زنانه، خطّ ابروى خانمها را ترمیم مىکنند، حکم این عمل چیست؟ آیا براى وضو و غسل اشکالى دارد؟
جواب : اگر منظور از ترمیم، کاشتن مو است و آب به پوست بدن براى وضو و غسل مىرسد، اشکالى ندارد، و اگر منظور خالکوبى با رنگ است، که زیر پوست قرار مىگیرد، آن هم اشکالى ندارد.
سؤال ـ آیا جوهرِ خودکار، ماژیک، رنگ و مانند آن، مانع رسیدن آب به پوست بدن مىگردد؟ رنگى که خانمها براى موى سر استفاده مىکنند چطور؟
جواب : اگر جرم نداشته باشد مانع نیست؛ در مورد خودکار، که رنگ غلیظترى دارد، تجربه کردهاند و به این نتیجه رسیدهاند که جرم ضعیفى دارد که مانع آب نمىباشد.
سؤال ـ زنانى که خود را براى شوهرانشان آرایش کردهاند، آیا باید به هنگام وضو صورت و دستهاى خویش را با صابون و مانند آن بشویند، یا مىتوانند به همان شکل وضو بگیرند؟
جواب : در صورتى که موادّ آرایشى مورد استفاده جرم زیادى، که مانع از رسیدن آب به پوست صورت است، نداشته باشد وضو صحیح است. و شستن با صابون لازم نیست.
سؤال ـ آیا لاکى که خانمها روى ناخن پاهایشان مىزنند، براى مسح پا اشکالى دارد؟

جواب : آرى اشکال دارد. آنها مىتوانند یکى از ناخنها (غیر از انگشت کوچک) را آزاد بگذارند، و روى آن انگشت مسح کنند.
مسأله ـ وجود انگشتر و دستبند و مانند آن، اگر مانع رسیدن آب نباشد، براى وضو ضررى ندارد. و مىتواند آن را جابجا کند، تا آب به زیر آن برسد و شسته شود.
سؤال ـ برخى از فقها معتقدند که مردها به هنگام وضو و شستن دست راست و چپ، از پشت دست، و زنها از داخل دست آب بریزند، نظر حضرتعالى در این زمینه چیست؟
جواب : چنانچه این کار را به قصد رجا انجام دهند، خوب است.
 

(1) . بر گرفته شده از تفسیر نمونه، جلد چهارم، صفحه 291.