در هر جامعه اى چیزهایى ارزشمند، و امورى نیز ضدّ ارزش محسوب مى شود. و به تعبیر دیگر، در هر اجتماعى امورى نشانه شخصیّت، و مسایلى دیگر علامت بى شخصیّتى به شمار مى رود. شخصیّت و ارزش از دیدگاه دنیا پرستان و افرادى که تفکّر مادّى دارند چیزى، و از منظر خدا پرستان و موحّدان چیز دیگرى است.
معیار شخصیّت در جوامع مادّى، یا داشتن مقام هاى مادّى است، یا مال و ثروت فراوان از هر طریقى که به دست آید و به هر وسیله اى که حاصل شود.
و لذا، عالم بر جسته اى که فاقد مال و ثروت است و با جنبه هاى مادّى هماهنگ نیست، یا انسان وارسته ى با ایمانى که واجد همه فضایل انسانى است، امّا پست و مقامى ندارد، از نظر آنان ارزشمند نیستند; چون ارزش را در مال و مقام مى دانند.
اخیراً هم به تقلید از غربى ها برخى چیزها را اضافه کرده اند. مثلا فلان کس را که بازیگر بزرگ سینماست، یا فلان شخص که قهرمان رشته ورزشى است، هر چند پایبند به هیچ یک از اصول اخلاقى نباشد و در ایمان و اخلاق و دانش بسیار ضعیف باشد، انسان با شخصیّتى مى دانند. ما نمى گوییم ورزش بد است، بلکه آن را بسیار لازم مى دانیم، چون سلامتى بدون ورزش تأمین نمى شود. و لذا، ورزش از کودکى تا آخر عمر لازم است. علاوه بر این که مى تواند سرگرمى سالم و مفیدى هم باشد. امّا این که بخواهیم آن را ملاک ارزش و شخصیّت قرار دهیم و درنتیجه براى کسب یک مدال میلیاردها هزینه کنیم، با فرهنگ دینى ما سازگار نیست. در اسلام ورزش وجود دارد و حتّى مسابقه هم هست; مسابقه اسب سوارى و مسابقه تیراندازى.(1) امّا اینها مقدّمه است براى هدف مهمتر، که جهاد و مبارزه در راه خدا، یا دفاع از کیان مسلمانان و کشور اسلامى است. بنابراین، اسلام ورزش را به عنوان مقدّمه قبول دارد نه هدف. در اینجا توجّه به داستانى که پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) با جمعى از وزنه برداران داشتند شایسته است.
روزى حضرت از کوچه هاى مدینه عبور مى کرد. عدّه اى از جوانان را دید که سنگهاى متعدّدى در قطعات و اندازه هاى مختلف تهیّه کرده و مى خواهند مسابقه وزنه بردارى بدهند. وقتى چشمشان به پیامبراسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) افتاد از آن حضرت خواستند داور مسابقه آنها باشد و در مورد آنها قضاوت کند. حضرت قبول کرد و مسابقه انجام شد. پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) پس از پایان مسابقه فرمودند:
«آیا به شما بگویم پهلوانتر از این مرد کیست؟ رَجُلٌ سَبَّهُ رَجُلٌ فَحَلُمَ عَنْهُ فَغَلَبَ نَفْسَهُ، وَ غَلَبَ شَیْطانَهُ وَ شَیْطانَ صاحِبِه;(2) مردى که دیگرى او را دشنام دهد و او بردبارى ورزد و بر نفس خود غلبه کند و بر شیطان خود و شیطان او چیره شود». یعنى بلند کردن وزنه سنگین و قهرمان وزنه بردارى شدن معیار شخصیّت نیست، بلکه قهرمانى در مبارزه با هواى نفس، معیار ارزش گزارى و شخصیّت مى باشد.
به هرحال، نظام ارزش گزارى دنیاپرستان، داشتن مال و ثروت و پست و مقام است. امّا انبیاى الهى ارزش و کرامت انسانى را در امور دیگرى مى دانند.

(1). روایت مربوط به این بحث را، در کتاب شریف حلیة المتقین، باب 14، فصل 12، مطالعه فرمایید.
(2). میزان الحکمة، ج 11، باب 4046، ح 21497. شبیه این روایت در همین کتاب، ج 7، باب 3074، ح 33 و 15032، و نیز درج 5، باب 1959، ح 9170 نیز آمده است.