خداوند متعال در آیه شریفه 79 سوره صافات مى فرماید:
«سَلَامٌ عَلىَ نُوح فىِ الْعَالَمِینَ; سلام بر نوح در میان جهانیان باد!».
خداوند، طبق آنچه که در قرآن کریم آمده، به عدّه اى از پیامبران، از جمله حضرت نوح و ابراهیم(1) و موسى و هارون(2) و الیاسین(علیهم السلام)(3) سلام کرده است.
و سلام خداوند امتیاز ویژه اى براى آن بزرگوارن است.
 
اهمیّت سلام:
سلام از نظر اسلام بسیار مهم است. براى پى بردن به اهمیّت فوق العاده آن به امور زیر توّجه فرمایید:
1. در تمام نمازهاى واجب و مستحب سه بار سلام مى دهیم:
الف) سلامى به پیامبر بزرگوار اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم); اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُه.
ب) سلامى به خودمان و بندگان صالح خدا; اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَ عَلى عِبادِ اللهِ الصّالِحین.
ج) و سلامى به تمام نمازگزاران; اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُه.
آرى سلام آنقدر مهم است که تمام نمازها به این سه سلام ختم مى شود.
2. بهشتیان هنگامى که نزدیک دروازه بهشت مى شوند، فرشتگان به استقبالشان آمده و مى گویند:
«سَلَامٌ عَلَیْکمُ بِمَا صَبرَْتمُْ فَنِعْمَ عُقْبىَ الدَّارِ;(4) سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان! چه نیکوست سرانجام سراى جاویدان!».
اوّلین جمله فرشتگان استقبال کننده سلام است، آن هم به خاطر صبر و استقامتى که بهشتیان در برابر وسوسه هاى شیطان و هواى نفس داشتند.
3. در تمام زیارت نامه ها بر پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) و امامان و شهدا و مدفونین در آن مکان سلام مى دهیم. مثلا زیارت عاشورا با سلام بر امام حسین(علیه السلام) شروع مى شود، سپس این سلام توسعه پیدا مى کند و تمام شهداى کربلا را مخاطب قرار مى دهد. آن هم نه یک سلام عادى و براى یک روز، بلکه سلامى مستمر و همیشگى و تا زمانى که روز و شبى وجود دارد!
4. سلام بقدرى مهم است که حتّى اگر به نمازگزار سلام کردند واجب است پاسخ دهد. البتّه جواب سلام نمازگزار باید مثل سلام باشد نه کمتر و نه بیشتر.
5. جالب این که بهشتیان وقتى به هم مى رسند سخنان لغو و بیهوده نمى گویند، بلکه ذکر آنها سلام است. خداوند متعال در این باره مى فرماید:
«لَا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْوًا وَ لَا تَأْثِیًما إِلَّا قِیلًا سَلَامًا سَلَامًا;(5) در آنجا نه لغو و بیهوده اى مى شنوند و نه سخنان گناه آلود; تنها سخنانى که مى شنوند «سلام» است «سلام»».
این امور، و امور دیگر، که از ذکر آن صرفنظر شد، نشانه اهمیّت فوق العاده سلام است.
 
معناى سلام
سلام به معناى تقاضاى سلامتى از خداوند براى طرف مقابل است. آیا بعد از نعمت ایمان، نعمتى بالاتر از سلامتى وجود دارد؟ و اگر معناى سلام تقاضاى سلامتى روح و جسم هر دو باشد نعمت ایمان را هم شامل مى شود و بالاترین نعمت خواهد بود.
بنابراین، سلام معناى وسیع و عمیقى دارد. و لذا، سفارش زیادى شده که وقتى به هم مى رسید سلام کنید.(6)
برخى خیال مى کنند سلام کردن باعث حقارت و کوچکى انسان مى شود.
این، فکر اشتباهى است; زیرا هیچ کس از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) بزرگ تر و ارزشمندتر نیست و آن حضرت همواره به دیگران سلام مى کرد و در سلام کردن از دیگران سبقت مى گرفت; حتّى به بچّه ها سلام مى کرد. در روایتى از آن حضرت مى خوانیم:
«خَمْسٌ لا اَدَعُهُنَّ حَتَّى الْمَماتِ... وَ التَّسْلیمُ عَلَى الصِبّیْانِ لِتَکُونَ سُنَّةً مِنْ بَعْدى;(7) پنج کار راتا پایان عمر ترک نمى کنم... از جمله سلام کردن بر بچّه ها، تا پس از من سنّت شود».
بنابراین، سلام کردن نه تنها چیزى از شخصیّت انسان نمى کاهد، بلکه نشانه شخصیّت و ادب سلام کننده است.
ولى باید دقّت کنیم که درست سلام کنیم، چون برخى بر اثر نادانى غلط سلام مى دهند. مثلا مى گوید «سام علیک» که این تعبیر نه تنها تقاضاى سلامتى نیست، بلکه طلب مرگ براى مخاطب است!
به چند روایت در مورد سلام توّجه بفرمایید:
 
الف) بخیل ترین مردم!
در روایتى از وجود مقدّس پیامبر اسلام، حضرت محمد(صلى الله علیه وآله وسلم)، مى خوانیم:
«اِنَّ اَبْخَلَ الناسِ مَنْ بَخِلَ بِالسَّلامِ»;(8) بخیل ترین مردم کسى است که در سلام کردن بخل بورزد».
کسى که از سلام کردن ساده، که هیچ هزینه اى ندارد و کار بسیار آسانى است، مضایقه کند واقعاً انسان بخیل و پستى است.
 
ب) آغاز سلام و پایان با استغفار
در حدیث دیگرى از رسول اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) مى خوانیم:
«اِذا تَلاقَیْتُمْ فَتَلاقَوا بِالتَّسْلیمِ وَ التَّصافُحِ وَ اِذا تَفَرَّقْتُمْ فَتَفَرَقَّوُا بِالْاِسْتِغْفارِ;(9)هنگامى که با یکدیگر ملاقات مى کنید دیدارتان را با سلام کردن به یکدیگر و مصافحه آغاز کنید. و هنگامى که از هم جدا مى شوید با استغفار و طلب مغفرت جدا شوید».
سؤال: چرا پس از اتمام ملاقات و گفتگو و به هنگام خدا حافظى باید استغفار کرد؟ جواب: ممکن است در ضمن گفتگوها عمداً یا سهواً مرتکب یک یا چند مورد از گناهان فراوان زبانى شده باشند و لذا به منظور جبران آن گناهان، سفارش به استغفار در پایان دیدار شده است.
 
ج) آداب سلام کردن
خوانندگان محترم! برادران عزیز و خواهران گرامى! بیایید این سنّت اسلامى را بیش از پیش زنده کنیم، و اجازه ندهیم کم کم به فراموشى سپرده شود. وارد خانه مى شویم سلام کنیم. در محل کار از سلام کردن غفلت نورزیم. هنگامى که سوار تاکسى مى شویم به راننده و مسافران سلام بدهیم. وارد مغازه مى شویم سلام کنیم. خلاصه همه به هم سلام کنند; هر چند بهتر است کوچکتر به بزرگتر(10)، سواره به پیاده، و ایستاده به نشسته سلام کند.
(اَلسَّلامُ لِلرّاکِبِ عَلَى الرّاجِلِ، وَ لِلْقائِمِ عَلَى الْقاعِدِ).(11)
همه تلاش کنیم سنّت سلام کردن را زنده نگهداریم که باعث محبّت و سلامتى بندگان و خشنودى خداوند مى شود. و لذا، خداوند متعال بر عدّه اى از انبیا از جمله حضرت نوح(علیه السلام) سلام کرد.

(1). سوره صافات، آیه 109.
(2). سوره صافات، آیه 120.
(3). سوره صافات آیه 130.
(4). سوره رعد، آیه 24.
(5). سوره واقعه، آیه 24 و 25. شبیه این مطلب در آیه 62 سوره مریم(علیها السلام) نیز آمده است.
(6). به کتاب حلیة المتقین، باب یازدهم، فصل اوّل، و اصول کافى، ج 2، ص 644 به بعد مراجعه فرمایید.
(7). بحار الانوار، ج76، ص 10، ح38
(8). بحار الانوار، ج76، ص 12، ح47.
(9). بحار الانوار، ج 76، ص 5، ح 13.
(10). اصول کافى، ج2، ص 646، ح1.
(11). بحار الانوار، ج76، ص 12، ح46