سؤال 681: آیا در شرع مقدّس اسلام تغییر سنّ شرعى و قانونى ازدواج دختران از 9 سال به 15 سال مجاز است؟
جواب : سنّ نُه سالگى سنّ تکلیف است و الزاماً سنّ ازدواج نیست. توضیح این که:
ازدواج در صورتى جایز است که دختر رشد جسمانى کافى براى ازدواج داشته باشد و در صورتى که کارشناسان بطور خاص یابطور عام تأیید کنند که فلان دختر یا عموم دختران در محیط ما، در فلان سن، رشد جسمانى کافى براى ازدواج ندارند، ازدواج در چنان سنّى حرام است.
به تعبیر دیگر، بلوغ به حسب ادّله شرع، چهار مرحله دارد.
بلوغ به معناى سنّ تکلیف و رعایت واجب و حرام و انجام نماز و مانند آن.
بلوغ به معناى آمادگى براى روزه، بطورى که مایه ضرر و زیان و بیمارى پسران و دختران نشود.
بلوغ براى ازدواج، بطورى که دختران از نظر جسمى آمادگى کافى داشته باشند و خطر افضاء و نقائص دیگرى در کار نباشد.
بلوغ و رشد براى مسائل اقتصادى و مالى، بطورى که در معاملات مغبون نشوند. از آنچه در بالا گفته شد، جواب سؤال روشن شد.
سؤال 682: حکم اسلام در مورد ختنه دختران چیست؟ و مراد از ختنه دختران چه مى باشد؟
جواب : آنچه از منابع فقه و حدیث شیعه و اهل سنّت در مورد ختنه دختران و زنان استفاده مى شود، این امور است:
1. ختنه کردن دختران و زنان نزد علماى شیعه به اجماع و اتّفاق واجب نیست; ولى حکم به استحباب آن کرده اند.
2. مشهور نزد علماى اهل سنّت نیز عدم وجوب است و «ابن قدامه» در «مغنى» تصریح کرده که نظر اکثر اهل علم عدم وجوب است.
3. در روایات شیعه تصریح به عدم وجوب شده است، مرحوم صاحب وسائل احادیث متعدّدى در این زمینه دارد، از جمله در خبر ابو بصیر از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که فرمود: «امّا السنة فالختان على الرجال و لیس على النساء» و در همان باب روایات دیگرى نیز نقل مى کند; در کتب حدیث عامّه، در مُسند احمد حنبل، نیز عدم وجوب آن در مورد زنان، از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نقل شده است.
4. در مورد طریقه آن در روایات تصریح شده که آن عضو مخصوص از ریشه برداشته نشود; بلکه تنها قسمت بالاى آن برداشته شود; توضیح این که در بالاى فرج قطعه گوشت کوچکى وجود دارد که ختنه مربوط به آن است.
مسأله 683: زنى که (نعوذ باللّه) از راه نامشروع باردار شده، جایز نیست بچّه اش را سقط کند و فرزند او حساب مى شود، فقط ارث از او نمى برد.
مسأله 684: هرگاه زن بگوید: «شوهر ندارم» مى توان حرف او را قبول کرد، به شرط آن که متّهم نباشد، امّا اگر بگوید: «یائسه ام» قبول ادّعاى او اشکال دارد.
مسأله 685: هرگاه با زنى ازدواج کند و کسى بگوید: «آن زن شوهر داشته» ولى خود زن بگوید: «شوهر نداشته ام» و شرعاً هم ثابت نشود، باید حرف زن را قبول کرد، ولى اگر فرد مورد اعتمادى تصدیق کند که شوهر داشته، احتیاط واجب آن است که او را طلاق دهد.
مسأله 686: هرگاه زنى یقین پیدا کند که شوهرش در سفر فوت کرده و عدّه وفات (به مقدارى که در احکام طلاق گفته خواهد شد) نگه دارد، سپس شوهر کند، بعد شوهرش از سفر برگردد، باید از شوهر دوم جدا شود و به شوهر اوّل حلال است، ولى اگر شوهر دوم با او نزدیکى کرده باشد زن باید عدّه نگه دارد و احتیاط واجب آن است که شوهر دوم مهر او را مطابق آنچه با او قرار داده بپردازد و اگر مهرالمثل بیشتر است آن را بپردازد.
سؤال 687: آیا مادر عروس مى تواند شیر بها بگیرد؟
جواب : مادر در صورتى مى تواند شیر بها بگیرد که به صورت شرط ضمن العقد به هنگام خواندن نکاح قید شود.
سؤال 688: اگر زنى به بهانه اختلافات خانوادگى از شوهر خود اطاعت نکند و اطرافیان او، حتّى با تهمت و دروغ گفتن به شوهر، مانع رفتن او به نزد شوهرش شوند، آیا زن و اطرافیانش گناهکارند؟
جواب : زن بدون دلیل نمى تواند نشوز اختیار کند و همچنین اطرافیان او بدون دلیل حق ندارند در این مسأله دخالت کنند، و اگر این کار را انجام دهند گناهکارند.
سؤال 689: خانواده ام به علّت این که خواهر بزرگترم هنوز ازدواج نکرده، به خواستگاران من، که در حال حاضر 27 سال سن دارم، جواب منفى مى دهند. آیا جایز است که بنده براى حفظ حرمت خواهرم ازدواج نکنم؟ و اگر ازدواج کنم، آیا در حقّ او خیانت کرده ام؟
جواب : شما شرعاً و اخلاقاً مى توانید ازدواج کنید و این کار بى احترامى نسبت به خواهرتان نخواهد بود.
سؤال 690: بعضى از دختران که در سنّ بالا (30 تا 35 سال) هستند، خود را از نظر ازدواج در محدودیّتهایى قرار مى دهند، مثلا مى گویند: «فقط با سادات ازدواج مى کنیم». آیا این کار در این شرایط سنّى جایز است؟
جواب : این گونه محدودیّتها به مصلحت دختران نیست; حتّى اگر نذر کنند و آن نذر سبب مشکلاتى در زندگى آنها شود، آن نذر هم اعتبارى ندارد.
سؤال 691: بعضى از مؤمنین نذر مى کنند که دختران خود را فقط به سادات بدهند، بدین جهت گاهى برخى از دختران تا سنّ سى سالگى، بلکه بالاتر، موفّق به ازدواج نمى شوند، آیا چنین عملى ظلم به دختران و خلاف شرع محسوب نمى شود؟ آیا از نظر شرعى پدر و مادر حق دارند چنین محدودیّتى براى دختر خود ایجاد کنند؟
جواب : پدر و مادر حق ندارند درباره دختر یا پسر خود نذر کنند، یا محدودیتّى از این نظر قائل شوند; حتّى اگر خود دختران هم نذر کنند و سبب بروز مشکلاتى شوند، نذرشان اعتبارى ندارد.
1. جواهر الکلام، جلد 31، صفحه 262.
2. مغنى ابن قدامه، جلد 1، صفحه 100 و 101.
3. وسائل الشّیعه، جلد 15، صفحه 166، باب 56، ابواب احکام الاولاد.
4. مسند احمد، جلد 5، صفحه 75.
