مقدّمه:
بدون شک «وضو» داراى دو فایده روشن است:
«فایده بهداشتى» و «فایده اخلاقى و معنوى» از نظر بهداشتى شستن صورت و دستها، آن هم پنج بار یا یا لااقل سه بار در شبانه روز، اثر قابل ملاحظه اى در نظافت بدن دارد، مسح کردن بر سر و پشت پاها، که شرط آن رسیدن آب به موها، یا پوست بدن است، سبب مى شود که این اعضا را نیز پاکیزه بداریم، ضمن این که تماسّ آب با پوست بدن، اثر خاصّى در تعادل اعصاب «سمپاتیک» و «پاراسمپاتیک» دارد.
و از نظر اخلاقى و معنوى چون با قصد قربت و براى رضاى خدا انجام مى شود، اثر تربیتى دارد; زیرا مفهوم کنائى وضو این است که: «از فرق تا قدم در راه اطاعت تو گام بر مى دارم.» در روایتى از امام هشتم(علیه السلام) اشاراتى به این مطلب شده است.
سؤال 48: من در وضو دستهایم را سه بار مى شستم، پس از ازدواج شوهرم گفت: «این کار اشکال دارد» حال اگر شخصى در وضو، صورت و دستها را سه بار بشوید، وضو و عباداتش چه حکمى دارد؟
جواب : وضو و عباداتش اشکال دارد. و لکن باید توجّه کرد که منظور از سه بار، یا دوبار شستن این است که عضو مورد نظر یک بار کاملا شسته شود، سپس بار دوم را شروع کند و کامل بشوید، و همچنین بار سوم. امّا ریختن آب بر عضوى، دوبار، یا بیشتر، تا زمانى که از شستن کامل آن فارغ نشده اشکالى ندارد.
سؤال 49: مسح سر خانمها، که موى سر آنها بلند است، باید چگونه باشد؟
جواب : کسى که موى سر او به اندازه اى بلند است که اگر مثلا شانه کند به صورتش مى ریزد، یا به جاهاى دیگر سر مى ریزد، باید بیخ موها را مسح کند و بهتر است که قبل از وضو، فرق سر را باز کند تا پس از شستن دست چپ، بین موها، یا پوست سر را براحتى مسح نماید.
سؤال 50: لطفاً وظیفه خانمهایى که موى مصنوعى کشت کرده اند را به هنگام مسح سر بیان فرمائید؟
جواب : در صورتى که آب به پوست سر برسد مسح آنها صحیح است، در غیر این صورت حکم جبیره را دارد.
سؤال 51: طلبه حوزه علمیّه خواهران یکى از شهرستانها هستم که در یک مدرسه موقوفه حجره اى به ما داده اند. گاهى از اوقات میهمانى براى ما مى آید و از آب این مدرسه براى وضو استفاده مى کند، آیا براى میهمانان ما استفاده از آب مدرسه جهت وضو و مانند آن جایز است؟
جواب : اشکال دارد; مگر این که پذیرفتن چنان میهمانى برخلاف شرایط وقف نباشد.
مسأله 52: هر گاه زن در جایى وضو بگیرد که نامحرم او را ببیند، وضوى او باطل نیست; هر چند گناه کرده است.
سؤال 53: مشغول وضو بودم که ناگهان غذایم سر رفت، وضو را رها کردم و به سراغ اجاق گاز رفتم و زیر غذا را خاموش کردم و سپس وضو را ادامه دادم. آیا وضویم صحیح است؟
جواب : این مقدار اشکالى ندارد.
سؤال 54: مدّتى بود که دخترم با آفتابه آب مى ریخت و من وضو مى گرفتم، در یکى از جلسات زنانه گفته شد: «هر کس باید خودش وضو بگیرد و نباید کسى کمکش کند» آیا وضوهاى من به شکل فوق اشکال دارد؟ نمازهائى که با چنین وضوئى خوانده ام چه حکمى دارد؟
جواب : در صورتى که آب را در دست شما مى ریخته و شما آن را به صورت یا دستها مى زده اید وضوى شما باطل نبوده، ولى این کار کراهت دارد.
سؤال 55: ناخنهایم بیش از حدّ معمول بلند است، آیا براى وضو اشکالى ندارد؟
جواب : اشکالى ندارد.
سؤال 56: در آرایشگاههاى زنانه، خطّ ابروى خانمها را ترمیم مى کنند، حکم این عمل چیست؟ آیا براى وضو و غسل اشکالى دارد؟
جواب : اگر منظور از ترمیم، کاشتن مو است و آب به پوست بدن براى وضو و غسل مى رسد، اشکالى ندارد، و اگر منظور خالکوبى با رنگ است، که زیر پوست قرار مى گیرد، آن هم اشکالى ندارد.
سؤال 57: آیا جوهرِ خودکار، ماژیک، رنگ و مانند آن، مانع رسیدن آب به پوست بدن مى گردد؟ رنگى که خانمها براى موى سر استفاده مى کنند چطور؟
جواب : اگر جرم نداشته باشد مانع نیست; در مورد خودکار، که رنگ غلیظ ترى دارد، تجربه کرده اند و به این نتیجه رسیده اند که جرم ضعیفى دارد که مانع آب نمى باشد.
سؤال 58: زنانى که خود را براى شوهرانشان آرایش کرده اند، آیا باید به هنگام وضو صورت و دستهاى خویش را با صابون و مانند آن بشویند، یا مى توانند به همان شکل وضو بگیرند؟
جواب : در صورتى که موادّ آرایشى مورد استفاده جرم زیادى، که مانع از رسیدن آب به پوست صورت است، نداشته باشد وضو صحیح است. و شستن با صابون لازم نیست.
سؤال 59: آیا لاکى که خانمها روى ناخن پاهایشان مى زنند، براى مسح پا اشکالى دارد؟
جواب : آرى اشکال دارد. آنها مى توانند یکى از ناخنها را آزاد بگذارند و روى آن انگشت مسح کنند.
مسأله 60: وجود انگشتر و دستبند و مانند آن، اگر مانع رسیدن آب نباشد، براى وضو ضررى ندارد و مى تواند آن را جابجا کند تا آب به زیر آن برسد و شسته شود.
سؤال 61: برخى از فقها معتقدند که مردها به هنگام وضو و شستن دست راست و چپ، از پشت دست و زنها از داخل دست آب بریزند، نظر حضرتعالى در این زمینه چیست؟
جواب : چنانچه این کار را به قصد رجا انجام دهند خوب است.
1. بر گرفته شده از تفسیر نمونه، جلد چهارم، صفحه 291.
