مى دانيم يكى از عوامل مهم ثروت اندوزى هاى كلان، امتيازات ويژه اى بوده است كه حاكمان وقت براى دوستان و بستگان خود قائل مى شدند و اموال عمومى را كه بايد در شرايط مساوى در اختيار همه افراد جامعه قرار گيرد در اختيار گروه خاصى قرار مى دادند، همان گروهى كه پايه هاى حكومت آنها را تقويت مى كردند و از آنها در برابر هر هجومى دفاع مى نمودند.
اين گونه امتيازات ويژه كه امروز به «رانت خوارى» از آن ياد مى شود در هر عصر و زمانى و در بسيارى از حكومت ها وجود داشت.
در فرهنگ اسلام، امكانات عمومى جامعه به همگان تعلق دارد. بندگان خدا در برخوردارى از امكانات، همه با هم برابرند; قوميت، نژاد، فرهنگ، حتى فضايل علمى و معنوى و.... هيچ يك نمى تواند دليلى براى سهم خواهى بيشتر باشد، هر چند ممكن است بعضى با تلاش و لياقت فزون تر و استعداد
بالاتر توانايى مالى بيشترى پيدا كنند; اما نه به قيمت گرفتن امتيازات ويژه و محروميت ديگران.
در حديثى از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم: «ربّ متخوّض في مال الله ورسوله، له النار يوم القيامة; چه بسا افرادى كه مال خدا و رسولش را در اختيار مى گيرند كه به جهت آن در روز قيامت گرفتار آتش مى شوند».(1)
اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد: «فأنتم عباد الله، والمال مال الله، يقسّم بينكم بالسوية، لافضل فيه لأحدعلى أحد، وللمتقين عندالله غداً أحسن الجزاء و أفضل الثواب و لم يجعل الله الدنيا للمتقين أجراً ولا ثواباً; شما بندگان خداييد و مال مال خداست (منظور امكانات بيت المال است)، و ميان شما به تساوى قسمت مى گردد و در آن هيچ كس بر ديگرى برترى ندارد. نيكوترين پاداش ها و برترين ثواب ها در فرداى قيامت براى پرهيزگاران است و خداوند اين دنيا را ثواب و پاداش آنان قرار نداده است».(2) (اشاره به اينكه اگر افرادى داراى فضايل علمى و اخلاقى هستند نبايد انتظار امتيازات ويژه و رانت خوارى داشته باشند).
از امام صادق(عليه السلام) درباره تقسيم بيت المال سؤال كردند، فرمود: «أهل الاسلام هم أبناء الاسلام، أسَوِّىِ بينهم في العطاء وفضائلهم بينهم وبين الله; اهل اسلام فرزندان اسلامند و در نگاه من در برخوردارى از امكانات بيت المال مساويند و فضائلشان ميان خودشان و خداوند است (فضيلت ها معيار برترى در برخوردارى از بيت المال نيست)».(3)
برابر اين اصل (نفى امتيازات ويژه) يكى ديگر از راه هاى انباشته شدن اموال در دست طبقه اى خاص، در اسلام مسدود شده است و از رانت خوارى وانحصارطلبى ها پيش گيرى به عمل آمده، و راه توسعه براى همگان و تقريب سطح زندگى ها گشوده شده است.
در حديثى از امام كاظم(عليه السلام) مى خوانيم: «إنّ الله لم يترك شيئاً من صنوف الأموال إلاّ وقد قسّمه و أعطى كلّذي حقّ حقّه ... لو عدل في الناس لاستغنوا; خداوند چيزى از اموال و امكانات را فروگذار نكرده، مگر آنكه آن را ميان مردم تقسيم كرده، حق هر كس را داده است، اگر به عدالت رفتار شود همه بى نياز مى گردند».(4)
روشن است با سيطره و رسوخ عدالت در تار و پود جامعه دينى، ديگر جايى براى مال اندوزىِ طبقه خاص باقى نمى ماند.