لباس از ضروريات زندگى است. بر اساس تعاليم اسلام، پوشيدن لباس مناسب با روزگار خود وداشتن ظاهرى آراستهونيكوحق طبيعىومسلم آدمى است، و باعث شكوه ظاهرى جامعه اسلامى است.
حتى داشتن لباس هاى متعدّد خود نوعى رعايت اقتصادى شمرده شده و از مصاديق اسراف نيست.
در حديثى آمده است: اسحاق بن عمار از امام كاظم(عليه السلام) پرسيد: «الرجل يكون له عشرة أقمِصة; أيكون ذلك من السَّرَف؟; آيا اگر انسان داراى ده پيراهن باشد اسراف است؟» امام در پاسخ فرمود: «لا و لكن ذلك أبقى لثيابه و لكنّ السَّرَف أن تلبس ثوب صونك في مكان القذر; فرمود: نه، و اين خود موجب حفظ لباس هاى اوست، ولى اسراف آن است كه لباس آبرومند (مهمانى) خود را در جاهاى كثيف (مثلا هنگام كار) بپوشى».(1)
چنان كه ملاحظه شد، در اين روايت به دو نكته اشاره شده است:
1. داشتن لباس متعدد، خود نوعى رعايت اعتدال و اقتصاد است، زيرا پوشيدن يك لباس به طور مداوم باعث كهنگى و فرسودگى مى شود، و لباس هاى متعدد داراى دوام بيشترى است.
2. بايد لباس هايى كه براى حفظ آبرو و شخصيت اجتماعى افراد است به درستى نگهدارى شود و در هر جا نپوشد تا دوام بيشترى پيدا كند.
از اين روايت استفاده مى شود اسراف تنها به جنبه كمّى محدود نمى شود، بلكه درست و بهينه مصرف نكردن نيز از مصاديق اسراف است.
عَبّاد بن كثير آن زاهدنماى رياكار با ديدن لباس پرارزشى بر اندام مبارك امام صادق(عليه السلام) بر آن حضرت اعتراض كرد و گفت: جد شما اميرالمؤمنين(عليه السلام) چنين لباس هايى نمى پوشيد; ولى
شما از سيره او عدول كرده ايد كه آن حضرت در پاسخ او آيه (قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللهِ الَّتِى أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ)(2) را قرائت نمود و در ادامه فرمود: «إنّ الله عزّوجلّ إذا أنعم على عبده نعمة أحبّ أن يراها عليه; خداوند عزوجل وقتى نعمتى را بر بنده اش ارزانى داشت دوست دارد كه او را بهره مند از آن نعمت ببيند».(3)
در روايت ديگرى به آن حضرت گفته شد: جدت اميرمؤمنان(عليه السلام) لباس چهار درهمى مى پوشيد; ولى شما لباس خوب و پرارزشى بر تن دارى؟!
امام صادق(عليه السلام) پاسخ داد: جدم آن لباس را در زمانى بر تن داشت كه اكثريت مردم جامعه آن را انكار نمى كردند و اگر الان پوشيده شود لباس شهرت به حساب مى آيد» سپس فرمود: «و خير لباس كلّ زمان لباس أهله; و بهترين لباس، در هر زمانى لباس اهل آن زمان است (لباسى كه اكثر مردم آن را برتن دارند)».(4)
هنگامى كه نماينده ويژه اميرالمؤمنين(عليه السلام) يعنى ابن عباس ميان خوارج رفت اولين حرف آنها اين بود كه: چرا لباس فاخر بر تن دارى؟ كه او آيه 31 و 32 اعراف (خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِد... قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللهِ الَّتِى أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ) را تلاوت كرد.
روشن است اگر نحوه پوشش ابن عباس كه به عنوان نماينده اميرمؤمنان به سوى مقدّس نماهاى جاهل خوارج حركت مى كند مورد رضاى آن حضرت نبود او را نهى مى فرمودند.
در روايت ديگرى آمده است كه سفيان ثورى لباس نيكويى را بر تن امام صادق(عليه السلام)مشاهده كرد و پيش خود گفت كه الآن نزد او رفته، سرزنشش خواهم كرد. نزد آن حضرت رفت و عرضه داشت: يابن رسول الله، نه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) و نه على(عليه السلام) و نه كسى از اجداد تو چنين لباسى را بر تن نمى كردند. حضرت در جوابش فرمودند: رسول خدا(صلى الله عليه وآله)(و امامان گذشته) در دوران سختى و تنگدستى زندگى مى كرد; ولى پس از آن حضرت، دنيا سفره نعمت هايش را پهن كرد و روشن است كه نيكان دنيا به نعمت هاى دنيا شايسته ترند (كان رسول الله(صلى الله عليه وآله) في زمان قتر مقتر و كان يأخذ لقتره و إقتاره و إنّ الدنيا بعد ذلك أرخت عزاليها فأحقّ أهلها بها أبرارها) سپس آيه (قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللهِ) را تلاوت كرد. آن گاه فرمود: «ونحن أحقّ من أخذ منها ما أعطاه الله; پس ما (كه از ابراريم) به برخوردارى از عطاياى خداوند شايسته تر از ديگران هستيم...».(5)
در حديثى از امام صادق(عليه السلام) آمده است: «فإيّاك أن تتزيّن إلاّ في أحسن زيّ قومك; اگر خواستى خودت را بيارايى همواره در بهترين نوع پوشاك جامعه خود را بياراى».(6)

(1) . مكارم الاخلاق، ص 112 .
(2) . اعراف، آيه 32.
(3) . تفسير صافى، ج 2، ذيل آيه 32 اعراف; كافى، ج 6، ص 443، ح13 متن ذيل از تفسير صافى است: عن أبي عبدالله(عليه السلام)، إنّه كان متّكئاً على بعض أصحابه فلقيه عبّاد بن كثير و عليه ثياب مرويّه حسان فقال: يا أبا عبدالله إنّك من أهل بيت النبوّة و كان أبوك و كان فما هذه الثياب المرويّة عليك؟ فلو لبستَ دون هذه الثياب. فقال له: ويلك يا عبّاد من حرّم زينة الله التي أخرج لعباده و الطيّبات من الرزق إنّ الله عزّ و جلّ إذا أنعم على عبده نعمة أحبّ أن يراها عليه ليس بها بأس ويلك يا عبّاد إنّما أنا بضعة من رسول الله (صلى الله عليه و آله وسلم) فلا تؤذني و كان عبّاد يلبس ثوبين قطريّين.
(4) . تفسير صافى، ج 2، ص 192; كافى، ج 6، ص 444، ح 15. متن زير از تفسير صافى است: و عنه(عليه السلام) إنّه قيل له: أصلحك الله ذكرت أنّ عليّ بن أبي طالب(عليه السلام) كان يلبس الخشن، يلبس القميص بأربعة دراهم و ما أشبه ذلك، و نرى عليك اللباس الجيّد؟ فقال له: إنّ عليّ بن أبي طالب(عليه السلام) كان يلبس ذلك في زمان لا ينكر و لو لبس مثل ذلك اليوم لشهر به، فخير لباس كلّ زمان لباس أهله.
(5) . كافى، ج 6، ص 442، ح 8 .
(6) . همان، ص 440 .