«خمس» به معنى پرداختن «20 درصد» از مازاد درآمد سال پس از کسر تمام هزینه هاى زندگى سالانه و یکى از اقلام مالیات هاى اسلامى است که به منظور تأمین زندگى نیازمندان و مبارزه با فقر، توسعه تبلیغات اسلامى و تأمین سایر نیازمندى هاى مادّى و معنوى جامعه اسلامى تشریع شده است.

خمس به همه در آمد تعلق نمى گیرد، بلکه مربوط به مازاد از مخارج سالانه است، بنابراین کسانى که مخارجشان از درآمدشان بیشتر و یا مساوى است هیچ گونه وظیفه اى در این قسمت ندارند، و تنها کسانى که در آمدشان از مخارجشان بیشتر است باید 20 درصد باقیمانده درآمد سال خود را به بیت المال بپردازند و این رقمِ قابل توجّهى براى بیت المال اسلام محسوب شده و به مسلمین امکان مى دهد که بسیارى از مشکلات مادّى، اجتماعى و دینى را حل کنند.

البتّه خمس منحصر به مازاد در آمد کسب و کار نیست، بلکه در معدن، غوص (آنچه به وسیله غوّاصى از دریا خارج مى شود)، گنج هاى بدون صاحبى که از زیر خاک بیرون مى آورند، و در غنایم جنگى نیز خمس واجب است، در این موارد خمس به همه درآمد تعلق مى گیرد و تنها هزینه هاى انجام کار از آن کسر مى شود.

طرز تقسیم خمس و تعیین مصارف دقیق آن در فقه اسلامى مذکور و شرح آن از عهده این بحث فشرده خارج است.