اسلام براى کم کردن فاصله طبقاتى در میان مسلمین قانون «زکات» را تشریع کرده و به ثروتمندان دستور داده است تا سهم عادلانه اى از اموال و درآمدهاى فردى خود را به عنوان زکات به بیت المال اسلام بپردازند. این اموال که روى هم رفته، رقم مهمّى را تشکیل مى دهد، نقش مؤثّرى در مبارزه با فقر و کم کردن فاصله طبقاتى و کمک به عمران و آبادى دارد.
در سخنان پیشوایان اسلام مى خوانیم که مقدار «زکات» به قدرى دقیق تعیین شده که اگر همه کسانى که زکات بر آنها واجب است به وظیفه خود عمل کرده و آن را بپردازند مى توان بکلى فقر را از جامعه اسلامى ریشه کن ساخت. وجود فقر تنها به خاطر این است که عده زیادى از اطاعت این دستور حیاتى امتناع مىورزند و آنها در پیشگاه خداوند بزرگ مسئولند.
مصارف هشتگانه زکات هدف، اهمّیت و نقش تشریع این حکم اسلامى را در ساختن یک اجتماع سالم منعکس مى سازد. قرآن مجید این «موارد هشتگانه» را چنین شرح مى دهد:
( اِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلفُقَرَآءِ وَ المَسَاکِینِ وَ العَامِلِینَ عَلَیْهَا وَ المُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِى الرِّقَابِ وَ الغَارِمِینَ وَ فِى سَبِیلِ اللهِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ; زکات اموال باید تنها در مورد «فقیران»، «مستمندان»، «کسانى که براى جمع آورى آن مى کوشند» (به تناسب کار و زحمتشان)، «جلب و جذب غیر مسلمانان به اسلام»، «خریدن و آزاد ساختن غلامان»، «اداى دین بدهکارانى که از پرداختن بدهى خود عاجزند»، «افرادى که در سفر وا مانده اند» و «در راه خدا» (هرگونه کار خیر و عام المنفعه) مصرف گردد).
با توجّه به این که مصرف اخیر (فى سبیل الله) که یکى از مصارف هشتگانه زکات است مفهوم وسیعى داشته و کلیّه امور عمرانى، گسترش فرهنگ، بهداشت، ساختن پل ها، راه ها، بیمارستان ها و مدارس را شامل مى گردد، نقش مهمّ این مالیات اسلامى، در عمران و آبادى به خوبى آشکار مى شود.
