در شأن نزول این سوره مى خوانیم: «عاص بن وائل» که از سران مشرکان بود، پیغمبراکرم(صلى الله علیه وآله)را به هنگام خارج شدن از مسجدالحرام ملاقات کرد، ومدتى با حضرت گفتگو نمود، گروهى از سران قریش در مسجد نشسته بودند واین منظره را از دور مشاهده کردند، هنگامى که «عاص بن وائل» وارد مسجد شد به او گفتند: با که صحبت مى کردى؟ گفت: با این مرد «ابتر»!
توضیح این که: پیغمبراکرم(صلى الله علیه وآله)دو فرزند پسر از بانوى اسلام خدیجه داشت: یکى «قاسم» ودیگرى «طاهر» که او را «عبدالله» نیز مى نامیدند، واین هر دو در مکّه از دنیا رفتند، وپیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله)فاقد فرزند پسر شد، این موضوع زبان بدخواهان قریش را گشود، وکلمه «ابتر» (یعنى بلاعقب) را براى حضرتش انتخاب کردند; فکر مى کردند با رحلت پیغمبراکرم(صلى الله علیه وآله)برنامه هاى او به خاطر نداشتن فرزند ذکور تعطیل خواهد شد وخوشحال بودند.
قرآن مجید نازل شد وبه طرز اعجازآمیزى در این سوره به آنها پاسخ گفت، وخبر داد که دشمنان او ابتر خواهند بود، وبرنامه اسلام وقرآن هرگز قطع نخواهد شد، بشارتى که در این سوره داده شده از یکسو ضربه اى بود بر امیدهاى دشمنان اسلام، واز سوى دیگر تسلّى خاطرى بود به رسول الله(صلى الله علیه وآله)که بعد از شنیدن این لقب زشت وتوطئه دشمنان قلب پاکش غمگین ومکدّر شده بود.
در فضیلت تلاوت این سوره در حدیثى از پیغمبراکرم(صلى الله علیه وآله)آمده است:
«هرکس آن را تلاوت کند خداوند او را از نهرهاى بهشتى سیراب خواهد کردوبه عدد هر قربانى که بندگان خدا در روز عید (قربان) قربانى مى کنند، وهمچنین قربانى هائى که اهل کتاب ومشرکان دارند، به عدد هر یک از آنان اجرى به او مى دهد».
نام این سوره (کوثر) از اولین آیه آن گرفته شده است.
