(آیه 63) تاکنون چهار دلیل از دلائل هفتگانه اى را که در این سوره براى معاد ذکر شده خوانده ایم. در این آیه وآیات آینده به سه دلیل دیگر که هرکدام نمونه اى از قدرت بى پایان خدا در زندگى انسان است اشاره مى کند که یکى مربوط به آفرینش دانه هاى غذائى ودیگرى «آب» وسومى «آتش» است، زیرا سه رکن اساسى زندگى انسان را اینها تشکیل مى دهد، دانه هاى گیاهى مهمترین ماده غذائى انسان محسوب مى شود، وآب مهمترین مشروب، وآتش مهمترینوسیله براى اصلاح مواد غذائى وسایر امور زندگى است.
نخست مى فرماید: «آیا هیچ درباره آنچه کشت مى کنید اندیشیده اید»؟! (اَفَرَأَیْتُمْ مـا تَحْرُثُونَ).
(آیه 64) «آیا شما آن را مى رویانید یا ما مى رویانیم»؟ (ءَاَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ اَمْ نَحْنُ الزّارِعُونَ).
آرى این خداوند است که در درون دانه، یک سلول زنده بسیار کوچک آفریده که وقتى در محیط مساعد قرار گرفت در آغاز از مواد غذائى آماده در خود دانه استفاده مى کند، جوانه مى زند، وریشه مى دواند، سپس با سرعت عجیبى از مواد غذائى زمین کمک مى گیرد وگاه از یک تخم صدها یا هزاران تخم برمى خیزد.
(آیه 65) در این آیه براى تأکید روى این مسأله که انسان هیچ نقشى در مسأله نمو ورشد گیاهان جز افشاندن دانه ندارد، مى افزاید: «هرگاه بخواهیم آن (زراعت) را مبدل به کاه درهم کوبیده مى کنیم (به گونه اى) که تعجب کنید»! (لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْناهُ حُطامًا فَظَلْتُمْ تَفَکَّهُونَ).
آرى! مى توانیم تندباد سمومى بفرستیم که آن را قبل از بستن دانه ها خشک کرده درهم بشکند، یا آفتى بر آن مسلط کنیم که محصول را از بین ببرد، ونیز مى توانیم سیل ملخها را بر آن بفرستیم.
آیا اگر زارع حقیقى شما بودید این امور امکان داشت؟ پس بدانید همه این برکات از جاى دیگر است.
(آیه 66) آرى! تعجب مى کنید وبه حیرت فرو مى روید ومى گوئید: «به راستى ما زیان کرده ایم» وسرمایه زکف دادیم، وچیزى به دست نیاوردیم (اِنّا لَمُغْرَمُونَ).
(آیه 67) «بلکه ما بکلى محرومیم» وبیچاره (بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ).
