در حدیثى از پیغمبراکرم(صلى الله علیه وآله)مى خوانیم: «هرکس این سوره را بخواند خداوند به تعداد تمام کسانى که در نماز جمعه اجتماع مى کنند، وتمام کسانى که روز عرفه (در عرفات) جمع مى شوند، ده حسنه به او مى دهد، وتلاوت آن انسان را از ترسها وشدائد رهائى مى بخشد».

باتوجه به این که یکى از تفسیرهاى آیه «وَشاهِد وَمَشْهود» روز جمعه وروز عرفه است، ونیزباتوجه به این که سوره حکایت از مقاومت شدید مؤمنان پیشین در برابر شدائد وفشارها مى کند، تناسب این پاداشها با محتواى سوره روشن مى شود، ودر ضمن نشان مى دهد که این همه اجر وپاداش از آنِ کسانى است که آن را بخوانند ودر آن بیندیشند وسپس عمل کنند.

(آیه 1) در آغاز سوره، مى فرماید: «سوگند به آسمان که داراى برجهاى بسیار است» (وَالسَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ).

برجهاى آسمانى یا به معنى ستارگان درخشان وروشن آسمان است یا به معنى «صورتهاى فلکى» یعنى; مجموعه اى از ستارگان که در نظر ما شباهت به یکى از موجودات زمینى دارد، وبرجهاى دوازده گانه دوازده صورت فلکى است که خورشید در مسیر سالانه خود در هر ماه محاذى یکى از آنها قرارمى گیرد ـ البته خورشید حرکت نمى کند بلکه زمین به دور آن مى گردد ولىبه نظر مى رسد که خورشید جابه جا مى شود ومحاذى یکى از این صورتهاىفلکى مى گردد.

(آیه 2) سپس مى افزاید: «وسوگند به آن روز موعود» روز رستاخیز (وَالْیَوْمِ الْمَوْعُودِ).

همان روزى که تمام انبیا وپیامبران الهى آن را وعده داده اند وصدها آیه قرآن مجید از آن خبر مى دهد.

(آیه 3) ودر سومین وچهارمین سوگند، مى فرماید: «وقسم به شاهد ومشهود» (وَشاهِد وَمَشْهُود).

در این که منظور از «شاهد» و«مشهود» چیست؟ مفسران حدود سى تفسیر ذکر کرده اند که مهمترین آنها تفسیرهاى زیر است:

1ـ «شاهد» شخص پیغمبراکرم(صلى الله علیه وآله)و«مشهود» روز قیامت است.

2ـ شاهد گواهان عمل انسانند، مانند اعضاى پیکر او و«مشهود» انسانها واعمال آنها هستند.

3ـ «شاهد» به معنى روز جمعه است که شاهد اجتماع مسلمین در مراسم بسیار مهم نماز آن روز است. و«مشهود» روز عرفه است که زائران بیت الله الحرام شاهد وناظر آن روزند.

4ـ «شاهد» روز عید قربان و«مشهود» روز عرفه مى باشد.

5ـ منظور از «شاهد» شبها وروزها، و«مشهود» بنى آدم است که به اعمال او گواهى مى دهد.

6ـ منظور از «شاهد» ملائکه و«مشهود» قرآن است.

7ـ منظور از «شاهد» حجرالاسود و«مشهود» حاجیانند که در کنار آن مى آیند ودست بر آن مى نهند.

8ـ «شاهد» خلق است، و«مشهود» حق است.

9ـ منظور از «شاهد» امت اسلامى است و«مشهود» امتهاى دیگر.

10ـ «شاهد» پیامبراسلام(صلى الله علیه وآله)و«مشهود» سایر انبیاء هستند.

11ـ «شاهد» پیامبر(صلى الله علیه وآله)و«مشهود» امیر مؤمنان على(علیه السلام) است.

البته تناسب این آیه با آیات قبل ایجاب مى کند که «شاهد» اشاره به شهود روز قیامت باشد، اعم از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)یا سایر پیامبران نسبت به امتهاى خود، وملائکه وفرشتگان واعضاى پیکر آدمى وشب وروز، ومانند آنها، و«مشهود» انسانها یا اعمال آنهاست.

وبه این ترتیب بسیارى از تفاسیر فوق درهم ادغام مى شود ودر یک مجموعه با یک مفهوم وسیع خلاصه مى گردد وتضادى میان آنها وجود ندارد.

چرا که «شاهد» هرگونه گواه را شامل مى شود، و«مشهود» هر چیزى را که بر آن گواهى مى دهند.

آرى! آسمان وستارگان درخشان وبرجهاى موزونش همگى نشانه نظم وحساب است و«یوم موعود» صحنه روشنى از حساب وکتاب، وشاهد ومشهود نیز وسیله اى است براى رسیدگى دقیق به این حساب، وانگهى همه این سوگندها براى آن است که به شکنجه گران ظالم هشدار دهد اعمال آنها در مورد مؤمنان راستین همگى ثبت وضبط، وبراى روز موعود نگهدارى مى شود.