اوّلین اقوامى که در احکام الهى، حیله هاى شرعى را بکار بردند چه کسانى بودند؟
از منابع مختلف چنین استفاده مى شود که اوّلین حیله گران، گروه یهود بودند; و به تعبیر دقیق تر، اوّلین گروهى را که ما در این رابطه مى شناسیم، بنى اسرائیل بوده است.
قرآن مجید حیله گرى آنها را (بطور اجمالى و سربسته) در آیات 163 تا 166 سوره اعراف چنین بیان مى کند:
در اوّلین آیه، اصل ماجرا را بدین شکل بیان مى نماید: «وَسْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْیَةِ الَّتى کانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ اِذْ یَعْدُونَ فِى السَّبْتِ اِذْ تَأْتیهِمْ حیتانُهُمْ یَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ یَوْمَ لا یَسْبِتُونَ لا تَأْتیهِمْ کَذلِکَ نَبْلُوهُمْ بِما کانُوا یَفْسُقُونَ; و از آنها درباره (سرگذشت) شهرى که در ساحل دریا بود، بپرس! زمانى که آنها در روزهاى شنبه، تجاوز (و نافرمانى خدا) مى کردند; همان هنگام که ماهیانشان، روز شنبه (که روز تعطیل و استراحت و عبادت بود، بر سطح آب،) آشکار مى شدند; امّا در غیر شنبه، به سراغ آنها نمى آمدند; این چنین آنها را به چیزى آزمایش کردیم که نافرمانى مى کردند!»
قرار شد خداوند متعال، جمعى از بنى اسرائیل را، که در کنار دریا زندگى مى کردند، امتحان کند; این قوم طبق احادیث وارده و تفاسیر مختلف، در بندرى بنام «ایله» زندگى مى کردند، که ظاهراً همین «بندر ایلات» فعلى بوده است، که در کنار دریاى احمر قرار دارد. امتحان آنها به این شکل بود که روز شنبه ـ که روز تعطیلى بنى اسرائیل بود ـ ماهیگیرى نکنند; آنها به این آزمایش الهى پاسخ مثبت ندادند و از این امتحان سرافراز بیرون نیامدند; بلکه با یک حیله به اصطلاح شرعى، دست به ماهیگیرى زدند!
توضیح اینکه: در روز شنبه به عکس روزهاى دیگر،ماهیهاى فراوانى بر سطح آب ظاهر مى شد به گونه اى که طبق بعضى از روایات، سطح آب پوشیده از ماهى بود، و آب به درستى دیده نمى شد!
جمعیّت یهود دنیاپرست، چگونه از این همه ماهى دل بکند؟ از طرفى از عذاب الهى و مجازات پروردگار نیز مى ترسیدند!
براى این که به زعم خود، هم گرفتار عذاب الهى نشوند و هم شهوت دنیاپرستى خود را اشباع کنند، دست به حیله اى زدند و از قانون الهى در روز شنبه تجاوز کردند.
قرآن مجید چگونگى حیله آنها را بیان نکرده است، ولى در تفاسیر و احادیث، حیله مذکور به أشکال مختلف نقل شده است، از جمله:
1ـ یهود حوضچه هایى در کنار دریا حفر کردند، روز شنبه راه این حوضچه ها را باز مى کردند، آب و ماهى به داخل این حوضچه ها وارد مى شد، وقتى که حوضچه ها پر مى شد، به هنگام عصر راه حوضچه ها را مى بستند و ماهیها را در آن زندانى مى کردند، سپس در روز یکشنبه به صید آنها مى پرداختند!
2ـ آنها حوضچه ها را به همان شکلى که گفته شد ساختند، ولى راه ورودى را به شکلى تنظیم نمودند که فقط ورود به آن امکان پذیر بود، امّا خروج از آن ممکن نبود و به اصطلاح یک طرفه بود.
3ـ طبق بعضى از روایات، آنها در روز شنبه دامهاى خود را در دریا مى افکندند و ماهیها در آن گرفتار مى شدند، ولى همان روز دامها را جمع نمى کردند، بلکه روز یکشنبه آن را از آب خارج کرده و ماهیها را صید مى نمودند، این دامها هم به شکلى بود که ورود به آن ممکن، ولى خروج از آن امکان نداشت.
خلاصه این که طبق آیه شریفه و روایات رسیده از ائمّه معصومین(علیهم السلام) یهودیان دست به چنین حیله اى زدند، تا به مقصد و مقصود خود راه یابند.
