مسأله 252 ـ اگر اجمالاً مى دانیم کسى عقیده به خمس دارد و خمس نمى دهد ولى نمى دانیم خصوص مالى را که به ما داده خمس به آن تعلّق گرفته یا نه، مثل این که احتمالاً اموالى از طریق ارث به او رسیده، یا وام گرفته و احتمال مى دهیم این مال از آنها باشد، تصرّف در چنین مالى اشکال ندارد و خمس آن لازم نیست، همچنین قبول دعوت این گونه اشخاص و یا نماز خواندن در خانه آنها جایز است، مگر این که بدانیم غذایى را که تهیّه کرده و یا خانه او از پولهایى است که خمس آن را نداده.
مسأله 253 ـ هرگاه مالى شخص کافر، یا کسى که عقیده به خمس ندارد از طریق تجارت یا غیر آن مالى به دست انسان برسد، دادن خمس آن واجب نیست، امّا اگر عقیده به خمس دارد ولى خمس آن را نداده، دادن خمس آن واجب است.
مسأله 254 ـ کسى که با دیگرى شریک است و مى داند شریکش خمس درآمد خود را نمى دهد، ادامه شرکت براى او جایز نیست و تصرّف در مال شرکت بعد از تعلّق خمس براى هر دو حرام است.
سؤال 255 ـ حقیر در خرید و فروش عمده سبزى و باربرى با یک ماشین با چند نفر شریک هستم یکى از آنها برادرم هست که در پرداخت خمس کوتاهى مى کند ایشان تصمیم به این کار دارد حتّى یک بار هم انجام داده ولى فعلا چند سال است که خمس نداده است موقعیّت ما هم طورى است که کنار زدن او از شراکت نه از نظر فامیلى و نه از نظر وضع شغلى در محل به صلاح ما نیست تکلیف من چیست؟
جواب: ما به شما اجازه مى دهیم که خمس خود را بدهید و نسبت به سهم خود تصرّف کنید و سعى کنید برادرتان را نیز امر به معروف کنید.
سؤال 256 ـ برادرى دارم که یقین دارم مال او مخلوط به حرام است و خمس نمى پردازد، حجّ واجب به گردن دارد و به وظایف شرعى خود عمل نمى کند معاشرت با او چه حکمى دارد؟
جواب: معاشرت با او، چنانچه توأم با امر به معروف و نهى از منکر و احتمال تأثیر باشد اشکالى ندارد، و اگر در اموال غیر مخمّس او تصرّف مى کنید خمس آن را بپردازید.
سؤال 257 ـ پدرم اعتقاد چندانى به مسائل دینى ندارد، و فقط نماز و روزه را به جا مى آورد; آن هم کاملا سرسرى، امّا بقیّه تکالیف مانند خمس و زکات و مانند آن را رعایت نمى کند. عدم رعایت فروع دین عدم اعتقاد عملى ایشان را نشان مى دهد و من نمى خواهم اموال ایشان در مسائل زندگى من داخل شود، امّا اصرار دارد که به من کمک کند. لطفاً بفرمایید چه کار کنم؟ تکلیف غذا خوردن در آن جا چیست؟
جواب: شما مى توانید از مال ایشان استفاده کنید، و خمسش را بپردازید اما سعى کنید با تواضع و بردبارى و زبان خوش به ایشان تذکّر دهید و تدریجاً در ایشان نفود کنید، هرگز مأیوس نشوید. و تذکّرات در خلوت باشد، نه در جلوى مردم، و به صورت خیراندیشى باشد، نه به صورت انتقاد و خشونت، و بدانید سهل انگارى در فروع، همیشه دلیل بر عدم ایمان به اصول نیست.
سؤال 258 ـ کسى که حساب سالانه جهت تعیین خمس قرار داده باشد وبه منازل کسانى که وجوه شرعى خود را نمى پردازند به میهمانى برود و از غذاى آنها استفاده کند یا با آب منزل آنها وضو بگیرد و در منزل آنها نماز به جا آورد چه صورتى دارد؟
جواب: هرگاه یقین داشته باشد که مال خمس درآن خانه یا غذا وجود دارد تصرّف در آن جایز نیست، مگر این که از حاکم شرع اجازه بگیرد.
سؤال 259 ـ اگر کسى شک داشته باشد که پدر یا برادر او، خمس یا زکات مالش را مى دهد، آیا مى تواند به صرف این که با چشم خود نمى بیند حمل بر صحّت کند؟ تکلیف سایر اعضاى خانواده در مصرف پول و مایحتاج روزانه که به آن احتیاج دارند چیست؟
جواب: فعل او را حمل بر صحّت کند و بگوید ان شاءاللّه به وظیفه خود عمل مى کند، و براى او اشکال ندارد.
سؤال 260 ـ آیا اشخاصى که معتقد به خمس نیستند، یا هستند و خمس نمى دهند (سنّى یا شیعه)، پولى که از آنها مى گیریم اشکال دارد؟ آیا خمس آن را باید بدهیم؟
جواب: اگر یقین داشته باشید که به آن پول خمس تعلّق گرفته، و طرف شیعه باشد، باید خمس آن را بدهید، و امّا اگر از اهل سنّت و یا از غیر مسلمین بگیرید، خمس دادن از آن لازم نیست.
سؤال 261 ـ اگر بدانیم صاحب خانه از پولى که خمس نداده غذا تهیّه نموده است، استفاده از آن چه حکمى دارد؟
جواب: اگر یقین ندارید خانه یا غذاى او از پول غیر مخمّس تهیّه شده، تصرّف در آن مانعى ندارد، و اگر یقین دارید ما به شما اجازه مى دهیم تصرّف کنید و معادل خمس آن را، که تصرّف کرده اید، به سادات نیازمندى بپردازید و اگر تمکّن ندارید بر ذمّه بگیرید و هر موقع توانستید بپردازید.
سؤال 262 ـ خانمى است که مقیّد به نماز مى باشد; ولى همسر او گهگاه، آن هم به اجبار زن نماز مى خواند. همچنین شوهر حساب سال ندارد; آیا ماندن در خانه شوهر و استفاده از خوراک و پوشاک او جایز است؟
جواب: ماندن در خانه او جایز است و مى تواند از خوراک و پوشاک او استفاده کند و ما اجازه مى دهیم وجوه شرعیّه آن را بر ذمّه بگیرد و هر وقت توانایى پیدا کرد بپردازد و از امر به معروف و نهى از منکر، در مورد نماز و وجوه شرعیّه، خوددارى نکند.
سؤال 263 ـ با توجّه به این که خمس یکى از ضروریّات اسلام است و جماعت صوفیّه فقط عشریّه مى دهند، آن هم به قطب شان، استفاده کردن از غذاها، منزل آنها، مخصوصاً نماز خواندن در منازل آنها، چه حکمى دارد؟
جواب: جایز نیست; مگر این که خمس آن مقدارى که تصرّف مى کنید بر ذمّه بگیرید و بعداً بپردازید.