مسأله 211 ـ واجب است خمس چیزى را که از معادن طلا، نقره، سرب، آهن، مس، زغال سنگ، نفت، گوگرد، فیروزه، نمک و معدنهاى دیگر و انواع فلزات به دست مى آورند بدهند و احتیاط واجب آن است که نصاب معیّنى در آن نیست، یعنى آنچه را از معدن استخراج مى کنند کم باشدیا زیاد خمس دارد.
مسأله 212 ـ گچ و آهک و گل سرخ و مانند آن اگر به آنها معدن گفته شود باید خمس آن را بدهد، همچنین انواع سنگها.
مسأله 213 ـ معدن، خواه روى زمین باشد یا زیر زمین، در زمین ملکى باشد یا در جایى که مالک ندارد، استخراج کننده آن مسلمان باشد یا غیر مسلمان، بالغ باشد یا غیر بالغ، در تمام این صورتها باید خمس آن پرداخته شود و در صورتى که کودک باشد، ولىّ او مى پردازد.
مسأله 214 ـ مخارج و هزینه استخراج معدن و تصفیه آن (در صورتى که احتیاج به تصفیه داشته باشد) و همچنین اجاره اى که جهت معدن مى پردازد از آن کم مى شود و باقیمانده خمس دارد، ولى مخارج سال از درآمد معدن کسر نمى شود.
مسأله 215 ـ اگر چند نفر چیزى را از معدن استخراج کنند باید بعد از کم کردن مخارج، خمس آن را بدهند، خواه کم باشد یا زیاد (بنابر احتیاط واجب).
مسأله 216 ـ اگر معدنى را که در ملک دیگرى است استخراج کند، آنچه از آن به دست مى آید مال صاحب آن زمین است و چون صاحب ملک براى بیرون آوردن آن خرجى نکرده، باید خمس تمام آنچه از معدن استخراج شده بدهد، ولى اگر این کار به دستور او انجام گرفته هزینه آن بر عهده اوست و از درآمد معدن کم مى شود.
مسأله 217 ـ هرگاه معدن از معادن بزرگ و در اراضى مباح یا ملکى باشد، حاکم شرع (مجتهد عادل) حق دارد بر اخراج و صرف آن در مصارف مسلمین نظارت کند، در این صورت استخراج کنندگان باید نظر حاکم شرع را رعایت کنند.
مسأله 218 ـ اگر حکومت اسلامى معدنى را استخراج کند خمس به آن تعلّق نمى گیرد.