مسأله 138 ـ کسى که نیاز به خانه ملکى دارد آنچه را صرف خرید خانه مى کند خمس ندارد، ولى اگر درآمد سالش براى خرید خانه کفایت نکند و مجبور باشد چند سال پس انداز کند تا قادر بر تهیّه خانه شود پولهایى که سال بر آنها گذشته خمس دارد، امّا اگر مثلا زمین خانه را در اثناى سال اوّل بخرد ومصالح ساختمانى را در اثناى سال بعد و اجرت بنا را در سال سوم بدهد هیچ کدام خمس ندارد.
سؤال 139 ـ شخصى بیست سال قبل سرقفلى مغازه اى را به مبلغ صد هزار تومان خریده و خمس آن را پرداخته و اکنون آن را به مبلغ پانزده میلیون تومان فروخته است، با توجّه به تورّم و پایین آمدن ارزش پول آیا خمس به آن تعلّق مى گیرد؟
جواب: به مازاد بر یک صد هزار تومان خمس تعلّق مى گیرد.
سؤال 140 ـ وقتى شوهرم فوت کرد خانه اى حدود هشتاد متر داشتم که آن هم در طرح خیابان بود، با کار و زحمت فراوان، در حالى که سه کودک یتیم داشتم، بطور اقساط زمینى خریدم و اکنون آن زمین را به قیمت دو میلیون تومان فروخته و قصد دارم با مقدارى از این پول به حجّ بیت اللّه الحرام رفته و بقیّه را در بانک بگذارم و از سود آن زندگى خود را بگذرانم تا محتاج فرزندان و خلق روزگار نشوم، آیا به این پول خمس تعلّق مى گیرد؟
جواب: اگر زمین را براى خانه مسکونى خریده اید و بعداً ناچار به فروش آن شدید خمس ندارد، در غیر این صورت خمس دارد; ولى مى توانید با یکى از نمایندگان ما دستگردان کنید تا به شما ارفاق کند و تخفیف بدهد.
سؤال 141 ـ آیا مى توان املاک مشمول خمس را بر مبناى پول زمان خرید محاسبه نمود؟
جواب: خمس بر اساس قیمت فعلى است; ولى اگر براى پرداخت کننده مشکل و سنگین باشد، مى توان به قیمت سابق محاسبه کرد; مشروط بر این که هرگاه ملک را بفروشند، خمس تفاوت را بدهند.
سؤال 142 ـ یک منزل مسکونى ساخته ام که یک سوم پول آن غیر مخمّس، و یک سوم آن قرض مضاربه اى، و یک سوم آن وام مى باشد، آیا در صورت فروش خمس به آن تعلّق مى گیرد؟ اگر آن را با زمین معامله کنم و اضافى آن را خرج خودش کنم چطور؟ اگر از پول فروش آن بلافاصله زمین خریده و اقدام به ساخت کنم چطور؟
جواب: نسبت به غیر مخمّس خمس تعلق مى گیرد.
سؤال 143 ـ من مقدارى پول به صاحبخانه ام به عنوان قرض الحسنه (براى رهن منزل) داده ام، آیا سر سال باید خمس آن را بدهم؟
جواب: تا زمانى که براى رهن به آن نیاز دارید، خمس ندارد.
سؤال 144 ـ چند سال است که مشغول ساختن منزل مسکونى هستم. پول زمین را یکجا پرداخته، و بقیّه کارهایش را به تدریج انجام داده ام، حکم خمس آن را بیان فرمایید.
جواب: در صورتى که مبلغ اوّلیّه از درآمد همان سال بوده خمس ندارد; امّا اگر از درآمد سالهاى قبل بوده خمس دارد; ولى بقیّه را که تدریجاً ساخته اید، مشمول خمس نیست.
سؤال 145 ـ طبق فتواى امام راحل (قدّس سرّه) به قیمت منزل مسکونى خمس تعلّق مى گیرد; هرچند وسط سال خمسى آن را بفروشد و سال بر پول آن نگذرد، آیا براى کسانى که مقلّد معظّم له هستند; راه حلّى وجود دارد که از خمس آن معاف باشند و آن را در جاى دیگرى منزل خریدارى کنند؟
جواب: در این مسأله، مى توانند از دیگرى تقلید کنند و ما معتقدیم که در فرض بالا خمس واجب نیست.
سؤال 146 ـ شخصى براى احیاى زمین موات نهرى کشیده و قسمتى از آن زمین را قبل از گذشتن سال احیا نموده است. آیا به این زمین خمس تعلّق مى گیرد؟ حکم قسمت دیگر آن زمین که بعد از گذشتن سال احیا نموده چیست؟
جواب: آن قسمت که قبل از گذشتن سال احیا نموده، مشمول خمس است و بقیّه در آینده مشمول خمس مى شود.
سؤال 147 ـ زمینى در حدود سى سال قبل جهت تأمین مسکن مجّاناً به گروهى ازفرهنگیان واگذار شد، امّا از آنجا که به خاطر موقعیّت زمین مذکور، تا سالها امکان احداث ساختمان مسکونى در آن نبود، مالکان آن به ناچار پس از چند سال اقدام به خرید منزل مسکونى نمودند، حال اگر زمین مذکور به فروش برسد یا تبدیل به ساختمان شود، پول حاصل از آن خمس دارد؟
جواب: احتیاط واجب آن است که خمس آن پرداخت شود.
سؤال148 ـ خانه مسکونى که درگذشته به قیمت ناچیزى خریده ام، اکنون بسیار گران شده است آیا مازاد قیمت آن خمس دارد؟
جواب: خانه مسکونى هر اندازه هم قیمتش بالا برود خمس ندارد.
سؤال ـ آیا به پول حاصل از فروش زمین و خانه خمس تعلق مى گیرد؟
جواب: چنانچه خانه مورد نیاز براى سکونت و یا زمین مورد نیاز براى منزل مسکونى بوده، حتّى بعد از فروش خمس ندارد.