Qurani-Kərimdə bir sıra əməllər qeyd olunmuşdur ki, insanın günahlarının bağışlanmasına səbəb olur. O cümlədən Tövbə

İman və saleh əməl, təqva, hicrət, cihad və şəhadət, gizlində sədəqə vermək və bəxşiş vermək, borc vermək və kiçik günahların bağışlanmasına səbəb olan böyük günahlardan çəkinmək.
 

Quran ayələri göstərir ki, bir neçə şərtlə Allahın rəhmət və bəxşiş qapıları bütün bəndələrin üzünə istisnasız olaraq açılmışdır. O şərtlərdən biri bəndənin günah etdikdən sonra özünə gələrək tutduğu yolu dəyişməsi, üzünü Allah dərgahına çevirməsi, Onun əmrləri müqabilində təslim olması və tövbə etdikdən sonra tövbəsinə sadiq qaldığını öz əməli ilə göstərməsidir. Nəticədə, nə şirk, nə də başqa bir günah istisna edilməmişdir. Həmçinin, bu ümumi əfv və rəhmətin geniş olmasının şərtlərə malik olması inkar olunmazdır.

Əxlaqı saflaşdırmağa birbaşa təşviq edən ayələr əxlaqi səciyyələrin dəyişməsi imkanına tutarlı dəlildir. Misal üçün: “قد افلح من زکیها و قد خاب من دسیها”; “Hər kim nəfsini saflaşdırsa, nicat tapıb və nəfsini günaha bulaşdıran kəs isə məyus və məhrum olub”. İslam hədislərində də mövzu ilə əlaqədar şəffaf ifadələr gözə dəyir. O cümlədən, bir hədisdə Allah Rəsulunun (s) səhabələrindən biri Cərir ibn Abdullaha buyurur:
“انک امرء قد احسن الله خَلقک فاحسن خُلقک”
“Allah sənə gözəl sima verib, əxlaqını da sən gözəlləşdir!”.

Hədislərdə gələn ibarələrdən məlum olur ki, insanın imanı artdıqca, günahlar nəticəsində qəlbi əhatə edən pərdələr kənarlaşdıqca, insan varlıq aləminin sirlərini daha da kəşf edir. Belə ki, sonda İbrahimsayağı göy və yer səltənətini müşahidə edə bilər. O cümlədən, hədislərdə vurğulanır ki, insan qəlbi şeytandan təsirlənmədiyi təqdirdə mələkut aləminə nəzər sala bilər. Yaxud, hədislərdə həqiqi elm nur sayılmışdır, hansı ki Allah bəzi bəndələrinin qəlbinə salır və bəndə onun sayəsində qeyb aləmini görə bilir.

Tövbəni beş mərhələdə xülasələşdirə bilərik: Günahı tərk etmək, peşmançılıq, gələcəkdə günahdan çəkinmək qərarı, keçmişdə etdiklərinin əvəzini qaytarmaq, bağışlanmaq diləmək. Peyğəmbərdən nəql olunmuş hədisə görə “xalis tövbə” tövbə edən şəxsin süd döşə qayıtmadığı kimi, tövbə etdikdən sonra heç zaman günaha qayıtmamasıdır.”

 

Pisliklərin yaxşılıqlara çevilməsi bir neçə formada izah edilir. İzahlardan biri belədir ki, Allah-taala öz lütf, kərəm, fəzilət və mükafatına görə tövbədən sonra insanın pis əməllərini aradan qaldırır və onların yerini yaxşı əməllərlə doldurur.