Qurani-Kərimdə bir sıra əməllər qeyd olunmuşdur ki, insanın günahlarının bağışlanmasına səbəb olur. O cümlədən Tövbə

İman və saleh əməl, təqva, hicrət, cihad və şəhadət, gizlində sədəqə vermək və bəxşiş vermək, borc vermək və kiçik günahların bağışlanmasına səbəb olan böyük günahlardan çəkinmək.
 

Quran ayələri göstərir ki, bir neçə şərtlə Allahın rəhmət və bəxşiş qapıları bütün bəndələrin üzünə istisnasız olaraq açılmışdır. O şərtlərdən biri bəndənin günah etdikdən sonra özünə gələrək tutduğu yolu dəyişməsi, üzünü Allah dərgahına çevirməsi, Onun əmrləri müqabilində təslim olması və tövbə etdikdən sonra tövbəsinə sadiq qaldığını öz əməli ilə göstərməsidir. Nəticədə, nə şirk, nə də başqa bir günah istisna edilməmişdir. Həmçinin, bu ümumi əfv və rəhmətin geniş olmasının şərtlərə malik olması inkar olunmazdır.

Tövbəni beş mərhələdə xülasələşdirə bilərik: Günahı tərk etmək, peşmançılıq, gələcəkdə günahdan çəkinmək qərarı, keçmişdə etdiklərinin əvəzini qaytarmaq, bağışlanmaq diləmək. Peyğəmbərdən nəql olunmuş hədisə görə “xalis tövbə” tövbə edən şəxsin süd döşə qayıtmadığı kimi, tövbə etdikdən sonra heç zaman günaha qayıtmamasıdır.”

 

Pisliklərin yaxşılıqlara çevilməsi bir neçə formada izah edilir. İzahlardan biri belədir ki, Allah-taala öz lütf, kərəm, fəzilət və mükafatına görə tövbədən sonra insanın pis əməllərini aradan qaldırır və onların yerini yaxşı əməllərlə doldurur.

Nəfsin saflaşdırılmasında, əxlaqın düzəldilməsində və insani səciyyələrin kamala çatdırılmasında ilk atılan addımlardan biri özünütanımadır. Çünki, özünütanıma nəfsin əzəmət və dəyərini bilməyə, nəfsi istəklərin təhlükəli olduğunu və insan səadəti ilə ziddiyyət təşkil etdiyini anlamağa, onunla mübarizəyə hazır olmağa səbəb olur. Habelə, insanın təkamülündən ötrü Allah tərəfindən vücudunda qərarlaşdırılmış müxtəlif istedadlardan agah olmağa, çirkin xüsusiyyətlərin kökünü tanımağa gətirib çıxarır, eyni zamanda da Allahı tanımağın ən yaxşı yoludur.