«غفلت» داراى مفهوم وسیع و گسترده اى است که هرگونه بى خبرى از شرایط زمان و مکانى (که انسان در آن زندگى مى کند) و از واقعیت هاى فعلى و آینده و گذشته خویش و از صفات و اعمال خود و از پیامها و آیات حق و همچنین هشدارهایى که حوادث تلخ و شیرین زندگى، به انسان ها مى دهد را شامل مى شود.
بى خبرى از این واقعیت ها و نداشتن موضع گیرى صحیح در برابر آنها، خطر بزرگى براى سعادت انسان ها است; خطرى که هر لحظه ممکن است، دامان انسان را بگیرد و او را به کام نیستى فرو برد، خطرى که مى تواند زحمات سالیان دراز عمر انسان را در یک لحظه برباد دهد.
شاید بارها، شنیده باشیم که فلان شخص با زحمت بسیار، اموال و سرمایه هاى عظیمى به دست آورده بود; اما بر اثر یک لحظه «غفلت» آتش سوزى عظیمى به وجود آمد که تمام آنها را در کام خود فرو برد; انسان نیز در مسیر سعادت چنین است. ممکن است، افتادن در دام «غفلت» در یک لحظه کوتاه، سرمایه هاى معنوى او را مبدل به خاکستر حسرت کند.
به همین دلیل علماى اخلاق، بحث هاى وسیعى درباره «غفلت» و ذُکْر و بیدارى (که نقطه مقابل آن است) در کتاب هاى خود آورده اند و از عواملى که مى تواند پرده هاى «غفلت» را کنار زند و انسان را از خواب «غفلت» بیدار کند، بحث نموده اند.
با این مقدمه، به قرآن مجید مراجعه مى کنیم و اهمّیّتى را که این کتاب بزرگ آسمانى بر این امر قائل شده، در آیات زیر مورد بررسى قرار مى دهیم:
1 ـ وَ لَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الجِنِّ وَ الاِنْسِ لَهُمُ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِهَا وَ لَهُمْ اَعْیُنٌ لایُبْصِرُونَ بِهَا وَ لَهُم آذانٌ لایَسْمَعُونَ بِهَا اُولئکَ کَالاَنْعَامِ بَلْ هُمْ اَضَلُّ اُولئکَ هُم الغَافِلُونَ (سوره اعراف،آیه179)
2 ـ وَ اقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَاِذا هِىَ شَاخِصَةٌ اَبْصَارُ الَّذِینَ کَفَرُوا یَا وَیْلَنَا قَدْ کُنَّا فی غَفْلَة مِنْ هَذَا بَلْ کُنَّا ظَالِمینَ (سوره انبیاء،آیه97)
3 ـ وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَداةِ وَالْعَشِىِّ یُریدونَ وَجْهَهُ وَ لاتَعْدُ عَیْنَاکَ عَنْهُمْ تُرِیدُ زِینَةَ الحَیَاةِ الدُّنیَا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَنْ ذِکرِنَا وَ اتَّبَعَ هَوَاهُ وَ کَانَ أَمْرُهُ فُرُطاً (سوره کهف،آیه28)
4 ـ اِنَّ الَّذِینَ لایَرجُونَ لِقَائَنَا وَ رَضُوا بِالْحَیَاةِ الدُّنیَا وَ اطمَأَنُّوا بِهَا وَ الَّذینَ هُمْ عَنْ آیَاتِنَا غَافِلُونَ * اُولئکَ مَأواهُمُ النَّارُ بِمَا کَانُوا یَکْسِبُونَ (سوره یونس،آیه7و8)
5 ـ یَعْلَمُونَ ظَاهِراً مِنَ الْحَیَاةِ الدُّنیَا وَ هُمْ عَنِ الاْخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ (سوره روم،آیه7)
6 ـ سَأَصْرِفُ عَنْ آیَاتِىَ الَّذِینَ یَتَکَبَّرُونَ فِى الاَرضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَ اِن ْیَرَوْا کُلَّ آیَة لایُؤْمِنُوا بِهَا وَ اِنْ یَرَوْا سَبیلَ الرُّشدِ لایَتَّخِذُوهُ سَبِیلا وَ اِنْ یَرَوْا سَبِیلَ الْغَىِّ یَتَّخِذُوهُ سَبیلا ذَلِکَ بَأَنَّهُمْ کَذَّبُوا بِآیَاتِنَا وَکَانُوا عَنْهَا غَافِلینَ (سوره اعراف،آیه146)
7 ـ فَانْتَقَمْنَا مِنْهُم فَأَغرَقْنَاهُم فی الیَمِّ بِاَنَّهُم کَذَّبُوا بِآیَاتِنا وَ کَانُوا عَنْهَا غَافِلینَ (سوره اعراف،آیه136)
8 ـ فَاِذَا رَکِبُوا فِى الْفُلْکِ دَعَوُا اللّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ فَلّمَا نَجَّاهُمْ اِلَى الْبَرِّ اِذاهُمْ یُشْرِکُونَ (سوره عنکبوت،آیه65)
9 ـ وَمَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمَانِ نُقَیِّضُ لَهُ شَیْطَاناً فَهُوَ لَهُ قَرینٌ (سوره زخرف،آیه36)
10 ـ اِنّ الَّذینَ اتَّقَوْا اِذَا مَسَّهُم طَائِفٌ مِنَ الشَّیْطَانِ تَذَکَّرُوا فَاِذَا هُمْ مُبْصِرُونَ (سوره اعراف،آیه201)
11 ـ لَقَدْ کُنْتَ فِى غَفْلَة مِنْ هَذَا فَکَشَفْنَا عَنْکَ غِطآئَکَ فَبَصَرُکَ الْیَْومَ حَدیدٌ (سورهق،آیه22)
12 ـ وَ اَنْذِرهُم یَوْمَ الْحَسْرَةِ اِذ قُضىَ الاَمْرُ وَ هُمْ فِى غَفْلَة وَ هُمْ لایُؤمِنُونَ (سوره مریم،آیه39)
