“Əməllərin göstərilməsi” ayələri üçün müxtəlif təfsirlər var. Onların zahiri mənası Qiyamət günü yaxşı və pis əməllərin təcəssümü və əməlin özünü görmək məsələsinə yeni bir təkiddir. Hətta əgər zərrə qədər yaxşı və ya pis əməl olsa, sahibinin qarşısında maddi formada təzahür edəcək və sahibi onu görəcəkdir.

Bəşərin dünyadakı əməllərinin bir sıra qaçılmaz və ayrılmaz təsirləri vardır. Cəza və mükafatlar bizim əməllərimizin yaratdığı nəticə, rəftarlarımızdan doğan bilavasitə təsirlərdir. Bu üzdən gileylənib etiraz etməyə heç bir haqqımız yoxdur. İkincisi, Qiyamət gününün mükafat və cəzaları səmavi qanunların icrasını gerçəkləşdirir. Allah-Taala öz qəti və dəyişməz vədləri ilə bəndələrini yaxşı və xeyirxah işlərə dəvət edir, onları pis işlərdən çəkindirir. Burada pozuntu və ləğv ehtimalı olarsa, öz tərbiyəvi təsirini tamamilə itirər.

Quran “Zəqqum” ağacının xüsusiyyətlərindən söz açaraq buyurur: “Həqiqətən, Biz onu zalımlar üçün bir əzab vasitəsi etdik… Həqiqətən, onlar o qədər ondan yeyərlər ki, qarınlarını onunla doldurarlar. Sonra onlar üçün onun (həmin yeməyin) üstündən qaynar su ilə qarışmış çirkli içki vardır.”
 

Bəzi təfsirçilərə görə böyük atəş dedikdə cəhənnəmin ən aşağı mərtəbəsi, “əsfəlus-safilin” nəzərdə tutulur. Ora ən bədbəxt və ən inadkar insanların məkanıdır. Onların cəzaları ən ağır və ən dəhşətli əzab olmalıdır.

 

Ayələrə görə Allah əhdləşmələrini pozan şəxslərlə Qiyamət günü danışmayacaq, onlar lütf nəzəri ilə baxmayacaq, onları günahdan paklamayacaqdır. Çünki digər ayələrdən məlum olur ki, o biri dünyada ən böyük ilahi nemətlərdən biri də Allahın inanclı insanlarla lütfkarlıqla söhbət etməsidir.

Zərinin həqiqəti barədə təfsir alimləri arasında müxtəlif fikirlər var. Bəzilərinə görə “zəri” yerə yapışan tikan növüdür. Lüğətçi Xəlil “zəri” barədə yazır: “Zəri dəniz dibində yetişən yaşıl və pis qoxulu yosundur.” Hədisdə isə deyilir: “Zəri cəhənnəm atəşində kol kimi bir şeydir.”

Zəfir və şəhiq sözlərinin hər ikisi məsdərdir. Zəfir əslində çiyinə ağır yük götürməkdir. Ağır yük götürməyin insanın ah-naləsinə səbəb olduğuna görə ona zəfir deyilir. Şəhiq isə əslində “uzun olmaq” deməkdir. Necə ki, uca dağa “cəbəlun şahıq” deyilir. Həmçinin, uzun çəkən nalələr də şəhiq adlanır. Bütün hallarda hər iki söz qəm-qüssə içində nalə edən insanların fəryad və nalə səslərinə aid edilir.

Allah-Taala Quran ayələrində kafirlər üçün nəzərdə tutulan dörd cür əzabdan söz açır. İlk olaraq onların geyimindən başlayaraq buyurur:
“Beləliklə küfr edənlər üçün atəşdən paltar biçilmişdir.”
Cümlə bəlkə də, alov dillərinin paltar kimi onların əyninə biçilib, tikilməsini bəyan etmək istəyir.

Allah-Taala Qurani-Kərimdə buyurur: “Alovun boğucu tüstüdən ibarət üç qolu olan kölgəyə tərəf gedin.”
Bir qolu baş üzərindən, bir qolu sağdan, bir qolu soldan. Bir sözlə hər tərəfdən ölümcül, qatı tüstü onları əhatə edir.
“Amma ürəklərə sakitlik gətirməyən bu kölgə cəhənnəm əhlini alovdan qorumaz. Onun özü oddan yaranmışdır.”
 

Qurani-kərimdə belə bir cümlə var:
“Üzü üstə düşüb Cəhənnəmə tərəf məhşərə gələnlər ən pis yerdədirlər və onlar ən azğın insanlardır.” Bir qrup təfsirçilər bu qənaətə gəlmişlər ki, əzab mələkləri onları üzü üstə yerə yıxıldıqları halda sürüyə-sürüyə cəhənnəmə sarı apararlar.