Bir çox tədqiqatçılar bu sualın cavabında deyirlər ki, Quran iki şəkildə nazil olub:
1. Bütövlükdə nazil olma: Quran bütövlükdə (birdəfəyə) bir gecədə Peyğəmbərin (s) mübarək qəlbinə ya Beytul-Məmura və ya Lövhi-məhfuzdan dünya səmasına nazil oldu.
2. Tədricən nazil olma: Həzrət Məhəmmədin (s) 23 illik peyğəmbərlik dövründə nazil olmuşdur. (2)

Bu barədə çoxlu nəzəriyyələr vardır, o cümlədən: Bunun səbəbi, bütün möminlərin il boyu olan müqəddərat və taleyinin o gecədə təyin olunmasıdır. Yaxud bu gecəni “çox qiymətli və şərafətli bir gecə” olduğu üçün Qədr gecəsi adlandırmışlar.

 

İlk baxışda (ayənin zahirindən) belə başa düşülür ki, “Qədr” gecəsinin min aydan üstün olması, onda edilən ibadətin və o gecədə saxlanılan əhyanın dəyəri baxımındandır. Qədr gecəsinin fəziləti və o gecədə edilən ibadətin savabı barədə şiə və əhli-sünnə kitablarında geniş şəkildə qeyd olunan rəvayətlər bu mənanı təsdiqləyir.

İlahi təqdirlə tanış olduğumuz zaman, başa düşəcəyik ki, varlıq aləmində yaşayış mühiti və failin (iş görənin) iradəsindən kənar "qəza və qədər" adlı bir amil yoxdur. Misal üçün Tənbəllik və işsizliyi seçən, bir-biri ilə ixtilaf və ziddiyyətə düçar olan və Allahın verdiyi qüvvə və enerjini yanlış yollarda sərf edərək hədər edən, öz zaman və mühitinin vəziyyətindən xəbərsiz olan və şəxsi mənafeyini güdməklə öz həmcins və həmnövlərindən bixəbər olan millət barədə ilahi təqdir gec-tez onların bir-birindən ayrılaraq (parçalanaraq) məhv olmasından ibarətdir.

Bu barədə çoxlu nəzəriyyələr irəli sürülmüş və təfsirlər yazılmışdır. Qədr gecəsinin 1, 17, 19, 21, 23, 27 və 29-cu gecə olduğunu söyləmişlər. Amma məşhur rəvayətlərə istinadən Qədr gecəsinin Ramazan ayının son ongünlüyündə, 21-ci və ya 23-cü gecəsində olduğu qeyd olunur. Rəvayətlərdə də Allah Rəsulunun (s) son ongünlükdə bütün gecəni oyaq qalaraq əhya saxlaması və ibadət etməsi bildirilmişdir.

Bizim səylərimiz, həmçinin qüdrət dairəmizdən xaric olan məsələlər yeganə hökmran olan Allahın ixtiyarındadır və Allahın hikmət, iradə və elminə əsaslanan səbəb-nəticə qanununun tələbinə əsasən təqdir edilənlər həyata keçəcək. Hər kəs əldə etdiyi ləyaqətə uyğun şəkildə təqdirə layiq görülür.

Qədr gecələrinin əməlləri iki qismə bölünür: üç Qədr gecəsi üçün müştərək olan əməllər və hər birinin özünəməxsus əməlləri. Qüsl etmək, oyaq qalmaq, 100 rükət namaz qılmaq və dua oxumaq bu gecələrin müştərək əməllərindən sayılır. Eyni zamanda hər gecənin özünə məxsus əməlləri də var.

Ehtimal etmək olar ki, Qədr gecəsinin gizli olması insanların bütün gecələrə əhəmiyyət verməsi üçündür. Misal üçün rəvayətə görə Allah-taala razılığını müxtəlif itaət və ibadətlər arasında gizlətmişdir ki, insanlar bütün ibadətləri yerinə yetirsinlər.

Peyğəmbərdən (s) nəql edilən bir hədisdə belə deyilir: “Allah Qədr gecəsini mənim ümmətimə bəxş etdi və əvvəlki ümmətlərdən heç birinə bu nemət verilməmişdir.”

Bu barədə müxtəlif təfsirlər var. Rəvayətdə deyilir: “O gecədə insanların bir illik müqəddəratı təyin olunur. Ruzilər, əcəllər və digər işlər o mübarək gecədə bölüşdürülür.”