İlahi təqdirlə tanış olduğumuz zaman, başa düşəcəyik ki, varlıq aləmində yaşayış mühiti və failin (iş görənin) iradəsindən kənar "qəza və qədər" adlı bir amil yoxdur. Misal üçün Tənbəllik və işsizliyi seçən, bir-biri ilə ixtilaf və ziddiyyətə düçar olan və Allahın verdiyi qüvvə və enerjini yanlış yollarda sərf edərək hədər edən, öz zaman və mühitinin vəziyyətindən xəbərsiz olan və şəxsi mənafeyini güdməklə öz həmcins və həmnövlərindən bixəbər olan millət barədə ilahi təqdir gec-tez onların bir-birindən ayrılaraq (parçalanaraq) məhv olmasından ibarətdir.