رمى جمرات یکى از مناسک مهمّ حج است، و معروف در میان فقهاى معاصرین (ایّدهم اللّه) این است که جمرات همان ستونهاى سه گانه اى است که مردم در ایام مخصوصِ حج سنگ بر آن مى زنند.
ولى هرچه به عقب برمى گردیم این اندیشه در نظر ما کم رنگ و کم رنگتر مى شود تا آنجا که اطمینان پیدا مى کنیم، این ستونها علامتى براى محلّ جمره هستند و «جمرات» همان محلّ اجتماع سنگریزه هاست و باید سنگ را به آن پرتاب کرد.
صاحب جواهر (قدّس سرّه) تخییر در میان این دو را پذیرفته، و صاحب مدارک (رحمة اللّه علیه) زدن سنگ را به ستونها از باب احتیاط مى داند و به عقب تر که برمى گردیم کمتر سخنى از ستونها مطرح است بلکه سخن از «مجتمع الحصى» و محلّ اجتماع سنگریزه هاست.
—–
در این مجموعه اقوال حدود 50 تن از فقهاى شیعه و اهل سنّت آورده شده که گروهى با صراحت و گروهى با اشارات روشن تصدیق کرده اند که ستونها علامت هستند و جمره همان محلّ اجتماع سنگریزه هاست که امروز به صورت حوضچه اى در اطراف ستونها دیده مى شود.
گروه کثیرى از ارباب لغت نیز در تفسیر معنى واژه «جمره» به این معنى تصریح کرده اند که عین عبارت آنها در این کتاب آورده شده است.
از کلمات مورّخان و سفرنامه نویسان نیز قراین روشنى بر آن دیده مى شود که عیناً آورده ایم.
البتّه در هیچ یک از روایاتِ فراوانى که در احکام جمره در کتب روایى آمده است تعریفى درباره جمره دیده نمى شود ولى در گوشه و کنار همین روایات نیز اشارهاى واضحى است که اندیشمندان را درباره تفسیر بالا قانع مى کند.
قابل توجّه این که در یکى از مهمترین و گسترده ترین کتب تاریخى که درباره مکّه و بیت اللّه نگاشته شده و متن آن در آخر کتاب خواهد آمد چنین مى خوانیم: «در وسط هریک از جمرات علامتى مانند ستون است که ارتفاع آن به اندازه قامت یک انسان است و از سنگ ساخته شده و به عنوان علامت براى محلّ رمى است و این علامات در صدر اسلام نبوده و بعداً پیدا شده است».
ما مطمئن هستیم که مطالعه این کتاب افق تازه اى به روى محققان مى گشاید که جمره چیزى جز «مجتمع الحصى» (محل اجتماع سنگریزه ها) نیست و نباید مردم به خود زحمت دهند و ستونها را نشانه گیرى کنند، مطمئن باشند آنها علامت و نشانه بر محل است.
