insanın əməlləri 5 Material

Quran nöqteyi-nəzərindən insan əməllərinin əxlaqa təsiri

Görəsən, insanın əməlləri onun əxlaqına təsir edirmi? Əgər belədirsə, Quran baxımından insanın əməlləri əxlaqına necə təsir qoyur?

İnsanın əməlləri və əxlaq qarşılıqlı təsirə malikdir. Bəzi ayələrdə bu məqama işarə edilib. O cümlədən, “Mutəffifin” surəsinin 14-cü ayəsində çəkidə az satmağa işarə edilib və bu, insanın ruh və qəlbinə pas salır:

“كَلاّ بَلْ رانَ عَلَى قُلُوبِهِمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ”.

“Onların (az satanların) düşündüyü kimi deyil, əksinə, əməlləri pas olaraq qəlblərinə hopub”.

Quranın buyurduğuna əsasən, bəzən pis bir işin təkrarı insan nəzərində gözəlləşməsinə səbəb olur. “Tövbə” surəsinin 103-cü ayəsində də, zəkatın əxlaqi və mənəvi təsirlərinə işarə edilib. Ayədə buyurulur:

“تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيْهِمْ بِها”

“Sən bu işinlə onları paklaşdırır və inkişaf etdirirsən”.

QURAN BAXIMINDAN AĞLIN FƏALİYYƏT VƏ FUNKSİYASI

Quran baxımından ağlın fəaliyyət və funksiyaları hansılardır?

Quranın bəyanına əsasən, ağlın fəaliyyət və funksiyası bunlardan ibarətdir:
1- Zikir: unutqanlığın antonimi kimi;
2- Fikir: düşünmək və ağılın fəaliyyəti;
3- Fiqh: dərk və dəlil əsasında elm əldə etmək;
4- Şüur: elm, bilgi və daxili hiss;
5- Bəsirət: idrak qüvvəsi və elm;
6- Dirayət: elm, savad və zəka.
Quranda ağıl üçün işlədilən, elm və idrak məfhumunu çatdıran bütün sözlər elmin prizmalarından birinə işarə edir və ona uyğun şəkildə istifadə edilmişdir.

TƏQLİD NÖVLƏRİ VƏ İSLAMIN TƏSDİQLƏDİYİ TƏQLİD

İslamın təqlid barədə nəzəri necədir?

Başqasına tabe olmaq dörd haldan xaric deyil: cahilin alimə təqlidi, alimin alimə təqlidi, alimin cahilə təqlidi və cahilin cahilə təqlidi. Bunlardan yalnız birinci halın məntiqli və bəyənilən olması məlum məsələdir. Bir qayda olaraq, ixtisaslı məsələlərdə insanların həyat mehvərini belə ağlabatan və məntiqli tabeçiliklər təşkil edir.
Şəri hakimə təqlid və tabeçilik də bu qaydadan istisna deyil.

HƏDİS BAXIMINDAN ƏMƏLİN ƏXLAQDA ROLU

İslam hədisləri baxımından insan əməlinin öz əxlaqında nə kimi rolu var?

İslam hədisləri baxımından insan əxlaqının formalaşmasında onun əməlləri, xüsusilə günahları mühüm rol oynayır. İmam Baqir (ə) bu barədə buyurur:
“Hər bir bəndənin qəlbində nurlu bir yer vardır. İnsan günah etdiyi zaman həmin yerə qara bir nöqtə düşür. Tövbə etdiyi təqdirdə o qara nöqtə silinər, əks təqdirdə təkrar-təkrar günah iş görsə, qara nöqtə artar və nəticədə nurlu yeri tamamilə örtər. Bundan sonra o şəxs əlsa xeyir və yaxşılığa qayıtmaz...”.

QURANIN KOR KORANƏ TƏQLİDƏ BAXIŞI

Qurani-kərimdə kor-koranə təqlid necə bəyan olunur?

“Şuəra”, “Maidə”, “Əraf”, “Loğman” və “Zuxruf” surələrində keçmişdəkilərə təqlid bəhanəsi ilə müşriklərin haqq qarşısında müqavimətindən söz açır. Bu minvalla küfr, bütpərəstlik, növbənöv günahlar və xoşagəlməz adətlər kor-koranə təqlid vasitəsilə nəsildən-nəsilə ötürülürdü. Təqlid ruhu onların ağıl və düşüncəsinə elə qalın pərdə salmışdı ki, hər bir həqiqəti inkar edirdilər.