من هم کم و بیش بحثهاى مربوط به تماس با ارواح از طریق میزگرد را ـ مانند بسیارى دیگر ـ در کتابها و مجلاّت خوانده بودم، و در انتظار فرصت مناسبى بودم که از نزدیک مسئله را شخصاً بررسى کنم. و چون آدم دیرباورى هستم، موضوع را با چشم خود ببینم. خوشبختانه این فرصت بسادگى دست داد.
در تابستان، چند روزى در یکى از شهرستانهاى استان خراسان (سبزوار) که شهرى است تمیز، با مردمى دوست داشتنى و با ایمان، دعوت داشتم.
قبلاً از دوستان شنیده بودم که این شهر یکى از پایگاههاى مسئله میزگرد و «ارتباط با ارواح» است، و این موضوع در آنجا رونق فراوانى پیدا کرده و باصطلاح «مُد» شده است; فعّالیّت طرفداران «ارتباط با ارواح» و «جلسات میزگرد» قسمت قابل توجّهى از وقت عدّه اى از اهالى را اشغال نموده است. براى جمعى وسیله سرگرمى، و براى عدّه اى وسیله اطمینان به وجود عالم ماوراى حس، شده است.
من هم علاقه داشتم از فرصت استفاده نموده، و از نزدیک وضع این جلسات را ببینم تا بتوانم با بصیرت بیشترى بحثى را که در این زمینه آغاز نموده ام دنبال کنم، و خوانندگان این بحثها را در جریان واقعیّات بیشترى بگذارم.
اعتراف مى کنم که حضور در این جلسات براى افراد عادّى شاید صحیح نباشد; امّا براى کسانى که موظّف به تحقیق، و یا پاسخگوئى به دیگران هستند، گاهى اوقات جنبه لزوم به خود مى گیرد.
من سعى دارم آنچه را با چشم خود با کنجکاوى و دقّت دیدم، عیناً براى شما نقل کنم و قضاوت را به خود شما واگذار کنم.
قبلاً لازم است آنچه را که از «مجموعه گفتگوها» با افراد مورد اطمینان به دست آوردم، در اینجا بیاورم و سپس  مشاهدات خود را شرح دهم.

* * *

آنچه از گفتگوهاى بسیار با افراد سرشناس و کسانى که با این جلسات ارتباط داشتند، به دست آمد، از این قرار است (دقّت کنید!):

1 مسئله ارتباط با ارواح (البتّه به وسیله میزگرد) یکى دو سال است در این شهر کاملاً رایج شده، حتّى به گفته ظریفى، رونقى به بازار «نجّارها» براى ساختن میزگرد داده است!

2 چگونگى ارتباط آنها با ارواح چنین است که دور یک میز چوبى که اصلاً میخ در آن بکار نرفته و صفحه روى آن مدوّر و آزاد است و بر گِرد یک میله چوبى که در وسط آن قرار دارد مى گردد، مى نشینند.
یک یا چند نفر کف دستها را روى صفحه مدوّر مى گذارند و حمد و سوره اى مى خوانند (آنها معتقدند خواندن حمد و سوره خوب است نه لازم!) و سپس افکار خود را متمرکز ساخته، و بدون نیاز به مقدّمه دیگرى با یک روح تماس پیدا مى نمایند.

علامت تماس با روح این است که صفحه میز خود به خود به یک طرف مى گردد (البتّه کف دستها همچنان روى میز هست).
سپس از روح سؤالاتى مى کنند و پیامها و جوابهایى دریافت مى دارند; به این ترتیب که مدیوم (کسى که وسیله ارتباط است) الفبا را از اوّل مى شمارد و در هر حرفى، میز به حرکت آمد آن را یادداشت مى کنند، و سپس از مجموع این حروف جمله هائى به دست مى آید که متضمّن «پیامها» و «جوابهاى» ارواح است.
گاهى در وسط، رابطه قطع مى شود و گاهى ارواح دیگرى در این میان مى دوند و مطالب را به هم مى زنند!

3 بیشتر اداره کنندگان اصلى این جلسات، معتقدند که نه گرد بودن میز شرط است، و نه میخ نداشتن. در همان جلسه اى که با حضور این جانب ارتباط برقرار شد، میزِ متوسّطِ چهارپایه اى بود که دوپایه جلو آن هنگام ارتباط (به اصطلاح) بلند مى شد.
آنها مى گفتند با میزهاى آهنى نیز مى توان تماس گرفت و معتقد بودند نوشته هاى یکى از مجلاّت تهران (اطّلاعات هفتگى) که شرایط خاصّى براى این موضوع در نظر گرفته، بى اساس است و حتّى خود نویسنده آن سلسله مقالات که این بحث را در میان عدّه زیادى رایج ساخته، اطّلاعات عملى فراوانى در این زمینه ندارد، بلکه اطّلاعات او بیشتر جنبه تئوریکى دارد و اقتباس و ترجمه از نوشته هاى خارجى است.
بعضى از افرادى را که من با آنها صحبت نمودم، خود را از آن نویسنده واردتر مى دانستند.

4 اداره کنندگان این جلسات معتقد بودند مسئله ارتباط با ارواح هیچ گونه ریاضت و آمادگى و تمرین و تعلیمات قبلى لازم ندارد، و نیازمند به نیروى مرموزى است که در وجود خود انسان مى باشد، این نیرو در بعضى شدید، و در بعضى ضعیف است، و لذا همه موفّق به ارتباط گرفتن نمى شوند; بعکس عدّه اى بقدرى قوى هستند که با کمال سهولت ارتباط مى گیرند.

5 اداره کنندگان این جلسات هر کدام با ارواحى تماس مى گیرند، و در این میان از روح بوعلى سینا و آیة اللّه بروجردى گرفته، تا ارواح بستگان خود، و گاهى کشیشهاى مسیحى و بت پرستان چینى و حتّى «شمر»! با همه اینها تماس برقرار مى سازند، و پاسخها و پیامهائى دریافت مى دارند که بعضى جالب و بعضى مضحک است.
مثلاً یکى از این آقایان اظهار مى داشت که یک وقت با میز مشغول ارتباط با ارواح بودیم که دیدم روحى خود را «ش م ر» معرفى کرد!
سؤال کردیم: همان شمر قاتل امام حسین(علیه السلام)؟
میز به علامت قبول، حرکت کرد.
پرسیدیم: در چه حالى هستى؟
با همان روش حروفى پاسخ داد:
حالم خیلى خوب است!
گفتیم: چطور؟
جواب داد: محمّد(صلى الله علیه وآله وسلم) از من گذشت کرد!
(در حالى که با بعضى ارواح ارتباط برقرار مى سازند و مى گویند مى سوزیم و ناراحتیم و مسلّماً آنها از شمر به مراتب بهتر بوده اند... آیا چنین چیزى ممکن است؟... بگذریم).

6 (دقّت کنید) اکثریّت قریب به اتّفاق شرکت کنندگان در این جلسات، معتقدند که میز بر اثر عوامل مرموزى حرکت مى کند و دست افراد در گردش آن دخالت ندارد، حتّى گاهى  حرکت آن بقدرى شدید مى شود که حضّار را به وحشت مى اندازد، امّا این عامل مرموز امواج خاصّى در وجود مدیومهاست و یا ارواحند؟ در میان آنها اختلاف نظر است; یکى از کسانى که در آغاز، استاد این جلسات، و از طرفداران پروپاقرص آن بوده و اخیراً از عقیده خود برگشته بود، معتقد بود هرچه هست در وجود خود انسان، و عوامل مرموزى در درون او مى باشد.
ولى عدّه دیگرى ارواح را منحصراً عامل حرکت میز مى شناختند. (نگارنده، عقیده خودم را درباره حرکت میز بعداً خواهم گفت.)

7 (باز هم دقّت کنید) شرکت کنندگان و اداره کنندگان این جلسات عموماً معتقدند که پاسخها و پیامهائى که از ارواح مى گیرند، همیشه صحیح نیست; گاهى چنان تطبیق مى کند و صحیح از آب در مى آید که همه را در شگفتى فرو مى برد ولى بسیار اتّفاق افتاده که جوابها کاملاً نادرست و چنان برخلاف واقع است که انسان را به وحشت مى اندازد.
همین امر سبب اختلاف نظر و گفتگو در میان آنها گردیده است.

بعضى معتقدند: اینها ـ آنچنان که خود را معرّفى مى کنند ـ ارواح پاکى نیستند بلکه ارواح شریره یا موجودات ماوراى طبیعى پست ترى مى باشند که همیشه مقیّد به راست گفتن نیستند! و یا اطّلاعات آنها ناقص و محدود است.
بعضى هم شاید این موارد را حمل بر عدم ارتباط صحیح مى کنند.
عدّه اى هم در برابر این سؤال که چرا پیامها همیشه صحیح نیست اظهار بى اطّلاعى مى نمایند.

8 پاسخها و پیامهائى که اظهار مى دارند از ارواح دریافت داشته اند غالباً جنبه کلّى و عمومى دارد، و بر هر مطلبى قابل تطبیق است; مثلاً: «این کار به نتیجه نمى رسد ـ موفّق خواهید شد ـ روح پدر شما از شما راضى است ـ فلان کار خیر را انجام دهید» و امثال اینها نمونه هاى پیام ارواح است، ولى بعضى از اداره کنندگان این جلسات اظهار مى دارند پیامهاى خصوصى و نشانه هائى که کسى از آن باخبر نبوده نیز از ارواح دریافت داشته اند، امّا مسلّم نیست.

9 اداره کنندگان این جلسات معتقدند که مسئله ارتباط با ارواح، بسیارى از افراد غیرمعتقد یا لاابالى را معتقد و مقیّد به مبانى اخلاقى و مذهبى ساخته، و در طرز رفتار آنها اثر عمیق و بارزى گذاشته است و آنها را اصلاح نموده.
امّا بعضى هم معتقد بودند این موضوع اکنون به صورت بدى درآمده و سبب شده عدّه اى از این طریق و به وسیله حرکت میز، تهمتهاى ناروائى به مخالفان خود بزنند، و حتّى مدّعى پیامهایى درباره ناراحتى ارواح گذشتگان مخالفان خود شوند و از این رهگذر کینه ورزى و تصفیه حساب نمایند.
این بود مجموعه نتایجى که از گفتگو با افراد سرشناس جلسات ارتباط ارواح در آن شهرستان گرفتم.