2- روایات:
و امّا دلیل دوّم مشهور روایات متعدّدى است که در باب غسل میّت وارد شده و مى فرماید اگر براى غسل دادن زن هم جنس موجود نباشد محارمش او را غسل مى دهند (باید عورت را بپوشانند و بعد غسل دهند) ظاهر این روایات این است که مرد مى تواند ماعدا العوره از محارم خود را ببیند.
*... عن الحلبى (سند صحیح است) عن أبی عبداللّه(علیه السلام) أنّه سئل عن الرّجل یموت و لیس عنده من یغسّله إلاّ النّساء؟ قال: تغسّله أمرأته أو ذات قرابته ان کانت له و یَصُبُّ النّساء علیه الماء صبّاً.
آیا محارم آب بریزند و بدن را برهنه کنند ولى دست نکشند یا اینکه غیر محارم کمک کنند براى ریختن آب و محارم دست بکشند، کدام مراد است؟ روایات دیگر شاهد این معنى است که محارم هم دست نکشند. دلالت این روایت تا این اندازه خوب است که برهنه کردن بدن مرد در مقابل زن محرم در حال غسل اشکالى ندارد حال از این جا بگوئیم که حال حیات هم مثل حال ممات است یا اینکه حال حیات اولویّت دارد.
این در ناحیه نگاه کردن زن به مرد بود، نگاه مرد به زن چگونه است؟
به دلالت التزام استفاده مى شود که نگاه مرد هم به زن جایز است.
إن قلت: حکم جواز نظر در مورد روایت اختصاص به ضرورت دارد.
قلنا: اگر ضرورت بود روایت مى فرمود از روى لباس غسل دهد و حال آنکه چنین نگفته است.
سند این روایت و دلالتش خوب است و در مورد نگاه کردن است ولى لمس را شامل نمى شود و اگر جمله آخر در روایت ابهام داشته باشد، ابهام به صدر حدیث هم سرایت مى کند و صدر را نسبت به لمس کردن از کار مى اندازد.
نتیجه: نگاه کردن محارم به بدن محرم جایز است ولى لمس از آن استفاده نمى شود.
*... عن عمار الساباطى عن أبی عبداللّه(علیه السلام) فى (حدیث) فى الصبیّة لاتصاب امرأةٌ تغسّلها قال: یُغَسِّلُها رجلٌ أولى النّاس بها.
«صبیة» به معنى دختر نابالغ است یا اعم است از بالغ و نابالغ؟
ظاهر این است که اعم است و از این که صبیّه عام است و غسیل هم مقید نشده است که از روى لباس باشد معلوم مى شود که محارم مى توانند به بدن محارم نگاه کنند.
«عمار ساباطى» فطحى مذهب ولى موّثق است البتّه در این باب روایات زیادى داریم که ما را از بحث سند بى نیاز مى کند (تضافر).
نکته: قوّت سند از چند راه ثابت مى شود: 1- وثاقت راوى، 2- عمل مشهور، 3- تضافر (چند روایت در کتب مختلف باشد)، 4- محتواى حدیث (گاهى روایت محتوایى دارد که از غیر امام نمى تواند صادر شود مثل خطبه هاى نهج البلاغه که بسیارى از آنها مرسل است ولى محتوا، نشان مى دهد که از امام صادر شده است).
*... عن عمّار بن موسى، عن أبی عبداللّه(علیه السلام) أنّه سئل عن الرّجل المسلم یموت فى السّفر و لیس معه رجل مسلم و معه رجال نصارى و معه عمّته و خالته مسلمتان (در باب طهارت یهود و نصارى مى گوییم که آنها طاهر هستند ولى در جامعه خودمان که احتیاط ممکن است مى گوییم احتیاط بهتر است و این حکم را از همین روایات باب غسل استفاده مى کنیم) کیف یصنع فى غسله؟ قال: تغسّله عمّته و خالته فى قمیصه و لاتقربه النصارى، (آیا از روى پیراهن غسل دادن سبب مى شود که تمام بدن او پوشیده باشد یا اینکه در بین غسل دادن مقدارى از بدن او ظاهر مى شود؟ اگر پیدا نشود مختصّ به عمّه و خاله نیست بلکه زنان دیگر هم مى توانند او را غسل دهند.
دلیل اینکه روایت مى گوید عمّه و خاله از روى پیراهن غسل دهند این است که بالاخره در غسل دادن از روى پیراهن هم قسمتهائى از بدن پیدا مى شود که فقط عمّه و خاله مى توانند ببینند) و عن المرأة تموت فى السّفر و لیس معها امرأةٌ مسلمة و معها نساء نصارى و عمّها و خالها معها مسلمان؟ قال: یغسّلونها و لاتقربنها النصرانیّة کما تغسلها غیر أنّه یکون علیها درع (پیراهن بدن زن را مى پوشاند ولى سر و گردن و قسمتى از دستها و پاها بیرون مى ماند و اینها دلیل مى شود که قسمتهائى از بدن را مى شود دید) فیصبّ الماء من فوق الدرع. (به مقدارى از این روایت مى توان استدلال کرد).
