چیزى که به این طرز فکر، آب و رنگى مى دهد و آن را در نظر بعضى موجه مى سازد، افراطى است که عده اى از افراد نادان و کم اطّلاع در موضوع معجزه به خرج مى دهند، و هر روایت ضعیف و بى مأخذ و هر تاریخ غیر معتبرى را دستاویز خود ساخته، به عنوان این که «باب فضال» وسیع است و نقل معجزه عیب نیست، بلکه سلسله معجزات ساختگى و نامعقول به پیامبران خدا نسبت مى دهند و قیافه علمى معجزات واقعى آنها رابا این اوهام مى پوشانند.
اینها به گمان خود با نقل این گونه «معجزات دروغین» خدمت با ارزشى به آیین پیامبران مى کنند، و مقام آنها را در انظار بالا مى برند، و ایمان مردم را نسبت به آنها راسختر مى سازند، در حالى که بزرگترین ضربه را مى زنند.
مثال ساده اى عرض کنم در نجف اشرف در میان عدّه اى از «عوام مردم» مشهور بود پرندگان روى گنبد حضرت امیرمؤمنان(علیه السلام) نمى نشینند و احترام مى گذارند. و این را به گمان خود نشانه شخصیت آن حضرت مى دانستند، در صورتى که با چشم خودمان مى دیدیم این مطلب دروغ است و پرندگان بر آن مکان مقدّس مى نشینند. فکر کنید همین یک مطلب دروغ کافى است که افراد ساده لوح را نسبت به معجزات واقعى امیرمؤمنان(علیه السلام) بد بین کند و پس از این که با چشم خود مى بینند که این موضوع دروغ از آب درآمد، مى گویند نکند بقیه هم همین طور باشد؟
درست بیندیشید که این سخن چقدر مقام شامخ امیرمؤمنان(علیه السلام) را با آن خارق عادات و مقام ارجمندى که فکر بشر در آن حیران مى ماند پایین مى آورد؟ آیا یک چنین موضوع مبتذل و پیش پا افتاده اى شخصیتى براى پیشواى بزرگ اسلام محسوب مى شود؟
این یک نمونه ساده بود، این گونه اشخاص که دست به نقل و جعل چنین خارق عاداتى مى زنند درست متوجّه زیان و لطمه اى که از این راه به عقاید صحیح وارد مى شود نیستند، و نمى دانند این گونه داستانهاى خرافى و ساختگى، قیافه روشن و جذاب مذهب را چه اندازه «بدنما» مى کند؟
اگر مى بینیم بزرگان علما و دانشمندان در تهذیب کتابهاى تاریخ و حدیث آن اندازه دقّت به خرج مى دهند، و علم رجال رابراى تشخیص احادیث ضعیف از غیر ضعیف، با آن همه وسعت به وجود آورده اند، و اصرار دارند مطالب موهوم و بى اساس را از حقایق مسلّم جدا کنند، به علّت درک همین خطر است.
اگر دانشمندان علم عقاید مى گویند باید اعتقادات مذهبى بر اساس «مدارک قطعى و غیر قابل انکار» باشد. حتى تواریخ و روایات ظنى را در مسایل مربوط به عقاید (اصول دین) کافى نمى دانند، همه براى این است که عقاید مذهبى که پایه هاى اصلى مذهب محسوب مى شود، باید روى یک اساس محکم و استوار و خلل ناپذیر باشد.
اگر معجزات واقعى پیامبران و پیشوایان بزرگ دین با مطالب موهوم و خرافى و غیر معقول آمیخته شود، بهانه خوبى به دست افراد مغرض و بهانه جو، مى افتد که با ارائه چند نمونه از مطالب غیر معقول و ساختگى، قلم سرخ، روى همه معجزات بکشند و آنها را در ردیف افسانه هاى کهن قرار دهند و مسلّماً این تبلیغ موسوم در افرادى که قدرت تجزیه قسمتهاى صحیح از نادرست ندارند بى اثر نخواهد بود، لااقل سوء ظنى نسبت به تمام موارد اعجاز در آنها ایجاد مى کند.
از طرفى طبق قانون «عکس العمل» که نه تنها در «فیزیک» صادق است. بلکه در اجتماع و تمام مسائل مربوط به اجتماع نیز جارى است.
این دسته «افراطى»، یک دسته «تفریطى» در مقابل خود مى سازند که چوب انکار به دست گرفته و همه چیز را انکار مى کنند، بنابراین، افراطیها هم خودشان گمراه مى شوند و هم دیگران را به گمراهى مى کشانند.
از همه بدتر این که این وضع، مشکل بزرگى براى دانشمندان و رهبران فکرى ایجاد مى کند، گاهى چنان مى شود که سخنان عمیق و منطقى آنها را دسته افراطى حمل بر ضعف ایمان، و دسته تفریطى حمل بر جهل و بى اطّلاعى از علوم مى کنند.
این یک بحث دامنه دار، و یکى از دردهاى بزرگ اجتماعى است که باید به موقع خود بیش از این روى آن گفتگو کرد، به هر حال، منظور این است که بحث ما درباره اعجاز و تشریح حقیقت معجزه، دلیل بر این نیست که هر تاریخ ساختگى و حدیث مجعولى را درباره معجزه انبیا بپذیریم.
