شرح و تفسیر
هر کس عاقبتى دارد
امام در این کلام نورانى اشاره به نکته مهمى مى کند که بسیارى از آن غافلند و آن توجه دادن به عاقبت کارها و عاقبت انسان هاست. مى فرماید: «براى هر کس سرانجامى است، شیرین یا تلخ»; (لِکُلِّ امْرِئ عَاقِبَةٌ، حُلْوَةٌ أَوْ مُرَّةٌ).
یعنى انسان نباید امروز خود را در نظر بگیرد، باید مراقب عاقبت خویش باشد. ابن الوقت بودن و به نتیجه اعمال خود نیندیشیدن و عاقبت کار را ندیدن مایه بدبختى است. مسئله تدبر و تدبیر که از صفات برجسته انسان شمرده مى شود به همین معناست که انسان عاقبت اندیش باشد نه ابن الوقت. به یقین غفلت از عاقبت کارها و عاقبت زندگى انسان مشکلات عظیمى براى او در دنیا و آخرت به بار مى آورد. افراد موفق و پیروز عاقبت اندیش اند و سعى مى کنند از عاقبت «مُرّة» (تلخ) بپرهیزند و به عاقبت «حُلوة» (شیرین) روى آورند.
در حدیثى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: کسى نزد ایشان آمد و عرض کرد یا رسول الله! اندرزى به من ده. پیغمبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اگر سفارش و اندرزى به تو گویم مى پذیرى یا با آن مخالفت مى کنى؟ عرض کرد: آرى. پیغمبر(صلى الله علیه وآله) سه بار این سخن را تکرار کرد و او در هر مرتبه جواب آرى دارد. پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «فَإِنِّی أُوصِیکَ إِذَا أَنْتَ هَمَمْتَ بِأَمْر فَتَدَبَّرْ عَاقِبَتَهُ فَإِنْ یَکُ رُشْداً فَامْضِهِ وَإِنْ یَکُ غَیّاً فَانْتَهِ عَنْهُ; هنگامى که تصمیم بر کارى گرفتى در عاقبت آن بیندیش اگر عاقبت آن را نیک دیدى انجام ده و اگر عاقبت آن زشت و تاریک است از آن بپرهیز».(2)
قرآن مجید نیز روى مسئله عاقبت مؤمنان و کافران تکیه کرده در یک جا مى فرماید: «(وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ); و سرانجام (نیک) براى پرهیزگاران است».(3) و در جاى دیگر در مقام هشدار به کافران لجوج مى گوید: «(أَفَلَمْ یَسِیرُوا فِى الاَْرْضِ فَیَنْظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ); آیا (مخالفان دعوت تو) در زمین سیر نکردند تا ببینند سرانجام کسانى که پیش از آنها بودند چگونه شد؟!».(4)
در آیات فراوان دیگرى سخن از عاقبت نیک و بد به میان آمده است.

(2). کافى، ج 8، ص 150، ح 130.
(3). اعراف، آیه 128.
(4). یوسف، آیه 109.