گفتار حكيمانه 476لِزِيَادِ ابْنِ أَبِيهِ وَ قَدِ اسْتَخْلَفَهُ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْعَبَّاسِ
عَلَى فَارِسَ وَ أَعْمَالِهَا فِى كَلام طَوِيل كَانَ بَيْنَهُمَا نَهَاهُ فِيهِ
عَنْ تَقَدُّمِ الْخَرَاجِ:
اسْتَعْمِلِ الْعَدْلَ، وَاحْذَرِ الْعَسْفَ وَ
الْحَيْفَ، فَإِنَّ الْعَسْفَ يَعُودُ بِالْجَلاَءِ، وَالْحَيْفَ يَدْعُو إِلَى
السَّيْفِ.
امام(عليه السلام) اين سخن را به زياد بن ابيه هنگامى كه او را
جانشين عبدالله بن عباس در منطقه فارس كرد در ضمن يك سخن طولانى فرمود و او را از
گرفتن خراج و ماليات قبل از زمان به دست آمدن محصول نهى
فرمود.
عدالت را پيشه كن واز خشونت وسختگيرى وستمگرى بپرهيز زيرا سختگيرى سبب
فرارمردم از منطقه مى شود وظلموستم، مردم را به شورش مسلحانه دعوت مى كند.[1]
--------------------------------------------
[1]. سند گفتار حكيمانه:
مرحوم خطيب مى گويد: اين سخن را آمدى در غررالحكم در حرف الف با تفاوتى آورده و اين تفاوت نشان مى دهد كه از منبعى غير از نهج البلاغه گرفته است. (مصادر نهج البلاغه، ج 4، ص 320).
اضافه مى كنيم كه فتال نيشابورى (از علماى قرن پنجم هجرى) در كتاب روضة الواعظين اين كلام حكيمانه را در ضمن كلام مشروح ترى از اميرمؤمنان على(عليه السلام) آورده و كاملا روشن است كه آن را منبع ديگرى غير از نهج البلاغه گرفته است.
[693]. براى توضيح بيشتر به شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد و تنقيح المقام علامه مامقانى و شرح نهج البلاغه علامه تسترى ذيل خطبه 44 مراجعه كنيد.
[694]. در اين زمينه مرحوم علامه مجلسى روايت بسيار مشروحى در بحارالانوار نقل مى كند كه بسيار عبرت انگيز است. (بحارالانوار، ج 33، ص 261).
