نعمت پروردگارت را بازگو

مردى معناى آيه «وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ؛ ‏و امّا نعمت پروردگارت را بازگو» را از حضرت سيّدالشهدا عليه السلام پرسيد. آن حضرت فرمود: خدا به پيامبر صلّی الله عليه و آله امر کرده تا نعمت هايى را كه در امر دين به او عطا كرده، بازگو كند و به زبان آورد؛ «سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنْ مَعْنَى قَوْلِ اللَّهِ وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ قَالَ(ع) أَمَرَهُ‏ أَنْ يُحَدِّثَ بِمَا أَنْعَمَ اللَّهُ بِهِ عَلَيْهِ فِي دِينِهِ». اين حديث اشاره به دو نکته مهم دارد: نکته اوّل: اينکه يكى از مراحل شكر نعمت‏ هاى الهى بازگو كردن آن است. نکته دوّم: اينکه خداوند درباره «دين» نعمت هايی ويژه به فرستاده گرامی خويش بخشیده است.

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حيدری

نقش حکمای شیعه در گسترش خداشناسی فلسفی

فیلسوفان شیعی، با الهام از آموزه‌های وحیانی اسلام، خداشناسی فلسفی را بنیان‌ نهادند و به تفلسف درباره مسئله ذات، صفات و افعال الهی بر پایه هستی‌شناسی مطلق در امور‌عامه پرداختند. تفلسف درباره خدا که در تاریخ فلسفه با ارسطو آغاز شده بود، به‌دست با کفایت ایشان از فرش فلسفه طبیعی ارسطو، به عرش حکمت متعالیه صدرایی رسید. آری خداشناسی فلسفه اسلامی به‌شدت از معارف موجود در متون اسلامى تأثیر پذیرفته است و حکماى اسلامی، ابتدا ضمن آشنایى با اصول صحیح برهانی و در مرحله بعد با الهام‌گیرى از معارف قرآنى و دیگر متون شیعی اعمّ از حدیث، خطبه و دعا، در اثر مجاهدت هزارساله موفق شدند «الهیّات بالمعنى‌الاخص» را بر پای‌بست استوارى بنا کنند...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی عبداللهی

تأثیر خداشناسی فلاسفه شیعه در تبیین خداشناسی

وجود مباحث عمیق فلسفی در کلام ائمه شیعه(ع)، زمینه توجه به فلسفه و بالندگی فلسفی را در جوامع شیعی فراهم کرد و متفکران شیعه را بر آن داشت که گنجینه‌های عقلی پنهان در کلام ائمه(ع) را در معرض گفت‌و‌گو و تحقیقات فلسفی قرار دهند. از جمله، فلاسفه شیعه توانستند با الهام‌گرفتن از حقائق نهفته در آن گنجینه‌های عقلی، آراء فلسفی بدیعی را به جهان فلسفه عرضه کنند. در این‌میان مباحث خداشناسی که با عمیق‌ترین تحلیل‌های عقلی در روایات ائمه شیعه(ع) مطرح شده است، برجستگی خاصی داشته‌اند و همواره منبع الهام فلاسفه شیعه برای طرح انظار فلسفی نوین بوده است و همانند موتور محرکی موجب پیشبرد فلسفه اسلامی شده است...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین حسین عشاقی

شرط تکلیف، نزدِ باری تعالی

امام حسين عليه السّلام فرمود: «خداوند طاقت (تاب آوری) كسى را نستاند مگر آنكه بار طاعتى را از دوش او بردارد و قدرت (توان) را از او نگيرد مگر آنكه تکليف پرمشقّت را از او برگيرد؛ مَا أَخَذَ اللَّهُ طَاقَةَ أَحَدٍ إِلَّا وَضَعَ عَنْهُ طَاعَتَهُ وَ لَا أَخَذَ قُدْرَتَهُ‏ إِلَّا وَضَعَ‏ عَنْهُ‏ كُلْفَتَهُ‏». اين سخن تعبيرى از آيه 286 سوره بقره است: «لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها»؛ اين آيه مى‏ گويد: «خداوند هيچ كس را جز به اندازه توانايى ‏اش تكليف نمى ‏كند».

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

نوآوری‌های فلسفی محقق اصفهانی

مرحوم شیخ محمدحسین اصفهانی، معروف به «محقق اصفهانی» یا «کمپانی» یا «غروی اصفهانی» از دانشمندان بزرگی است که در تحلیل مسائل فلسفی و تقریر کلمات حکما و هم‌چنین حلّ مشکلات عقلی و نوآوری‌ها، گوی سبقت را از دیگران ربوده است. گرچه مشی فلسفی او تابع مکتب صدرایی است، اما دقت در فکر و ابداع نظریات بنیادی او را از دیگران متمایز کرده است و طبعاً با تاثیر بر شاگردان مکتب خویش که برخی آنها از مراجع زمانه خویش شدند بر تفکر فلسفی معاصر نیز تأثیر گذاشته است که می‌توان تاثیر برخی دیدگاه‌ها را در آثار مرحوم علامه طباطبایی دید. مقاله حاضر درصدد است تا برخی نوآوری‌های ایشان را نشان دهد....

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله فروغی

مکتب فلسفی اصفهان و نوآوری‌های آن

در این نوشته، نخست به مقایسه‌ای کوتاه میان حوزه اصفهان با دیگر حوزه‌های علمی شیعه به‌ویژه حوزه جبل‌عامل (که آخرین حوزه شیعه قبل از اصفهان است) می‌پردازیم و سپس آموزه‌های اصلی و اوصاف و ویژگی‌های مهم مکتب اصفهان را ارائه می‌کنیم و نوآوری‌ها و ابتکارات حکمای اصفهان و فهرست طبقات حکیمان اصفهان، از میرداماد تا پایان عصر صفوی، را برمی‌شماریم...

Writer: علی کرباسی‌زاده اصفهانی

مثل باران باش

مردى در نزد امام حسين عليه السلام گفت: عمل نيك و معروف اگر به غير اهلش برسد، ضايع مى ‏شود؛ حضرت فرمودند: «اين طور نيست؛ لكن كار نيك مثل باران‏ پربركت است كه به نيك و بد مى ‏رسد»؛ قَالَ عِنْدَهُ رَجُلٌ: إِنَّ الْمَعْرُوفَ إِذَا أُسْدِيَ إِلَى غَيْرِ أَهْلِهِ ضَاعَ‏، فَقَالَ الْحُسَيْنُ(ع)‏: «لَيْسَ كَذَلِكَ وَ لَكِنْ تَكُونُ الصَّنِيعَةُ مِثْلَ‏ وَابِلِ‏ الْمَطَرِ تُصِيبُ الْبَرَّ وَ الْفَاجِرَ». كار نيك انسان گرچه به غير اهلش برسد، از بين نرفته است و فرد خَيِّر ثواب خود را دارد. عمل نيك نزد خداوند هرگز ضايع نمى ‏شود.

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

ستم در حق بنده بی پناه

امام حسين علیه السلام در ضمن وصیّتی به فرزند عزیزش امام سجّاد علیه السلام فرمود: «پسر جانم! مبادا بر كسى كه جز خدای عزّ و جلّ در برابر تو ياورى ندارد، ستم كنى؛ أَيْ بُنَيَّ!‏ إِيَّاكَ‏ وَ ظُلْمَ‏ مَنْ‏ لَايَجِدُ عَلَيْكَ‏ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ‏ جَلَّ وَ عَزَّ». اميرالمؤمنين عليه السلام نیز در ضمن وصايايی که به فرزند برومند خويش امام حسن عليه السلام دارند، مى ‏فرمايند: «وَ ظُلْمُ الضَّعِيفِ، أَفْحَشُ الظُّلْمِ؛ ستم بر ناتوان، زشت ‏ترين ستم است».

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

نقش حکمای شیعه در گسترش معرفت‌شناسی فلسفی

این مقاله کوششی است به‌منظور تبیین چیستی معرفت‌شناسی فلسفی، ارکان و اجزای معرفت‌شناسی فلسفی، هستی (امکان و تحقق) معرفت‌شناسی فلسفیِ اسلامی، شرح اجمالی آرای معرفت‌شناختی حکمای برجسته شیعه مانند: فارابی، ابن‌سینا، سهروردی، صدرالمتألهین و همچنین نقش کمّی و کیفی آنان در گسترش معرفت‌شناسی فلسفی و بعضاً پیدایش برخی مسائل این دانش در دو بُعد یونانی و اسلامی...

Writer: مهدی عباس‌زاده/ الهام میراحسنی

مجازات تدريجی برای بنده طغيانگر

درحديثى از امام حسين عليه السلام مى ‏خوانيم: «استدراج و غافلگير كردن خداوندى اين است كه خداوند به بنده ‏اش نعمت فراوان مى ‏دهد و توفيق شكرگزارى را او سلب مى ‏كند؛ الِاسْتِدْرَاجُ مِنَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ لِعَبْدِهِ أَنْ يُسْبِغَ عَلَيْهِ النِّعَمَ وَ يَسْلُبَهُ الشُّكْرَ». يكى از مجازات ‏هاى الهى مجازات استدراج است، و مفهوم آن اين است كه خداوند بعضى از افراد طغيانگر و ظالم را كه مى‏ خواهد مجازات كند، مشمول نعمت ‏هاى خود قرار مى ‏دهد، هنگامى كه نعمت بر او فوق العاده زياد شد، ناگهان نعمت را سلب مى ‏كند، تا شديداً احساس درد و عذاب كند.

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

خوراك سگ هاى جهنم

امام حسین علیه السلام به مردى كه غيبت شخصى را در نزد آن جناب كرد، فرمود: «ای مرد! از غیبت (بدگوئى پشت سر ديگران) خوددارى كن؛ چرا که غیبت خوراك سگ هاى جهنم است؛ قَالَ الحُسَینُ علَیهِ السَّلامُ لِرَجُلٍ اغْتَابَ عِنْدَهُ رَجُلًا، يَا هَذَا! كُفَّ عَنِ الْغِيبَةِ، فَإِنَّهَا إِدَامُ‏ كِلَابِ‏ النَّارِ». آيات قرآن و روايات اسلامى نشان مى ‏دهد كه آبرو و حيثيت افراد همچون مال و جان آنها است، بلكه از بعضى جهات مهم تر است! اسلام مى ‏خواهد در جامعه اسلامى امنيت كامل حكم فرما باشد نه تنها مردم در عمل و با دست به يكديگر هجوم نكنند، بلكه از نظر زبان مردم، و از آن بالاتر از نظر انديشه و فكر آنان نيز در امان باشند.

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

مراتب و انگيزه های عبادت

حضرت امام حسين عليه السّلام فرمود: گروهى خدا را از روى رغبت و ميل (به بهشت) پرستش كردند، اين عبادت تاجران است و عدّه ‏اى از روى ترس او را پرستيدند و اين عبادت بردگان است و جمعى ديگر خدا را براى شكر نعمت‏ها (و اين‏كه شايسته عبادت است) پرستيدند. اين عبادت آزادگان و بهترين عبادت است.

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

حل مشكل از گناه مخواه!

مردی به حسین علیه السلام نامه نوشت که مرا با دو جمله کوتاه موعظه کن. ایشان در جواب نامه پاسخ داد: هر كس امری را از طريق عصيان پروردگار پی گيرد، آنچه را كه اميد دارد (خواسته اش)، زودتر از دست مى ‏دهد؛ و آنچه از آن مى‏ ترسد (امری که خوش ندارد)، زودتر واقع مى ‏شود! مهمترین امری که ممکن است بشر در حل مشکلات مربوط به آن، ملاحظه حدود شرعی را نکند و چه بسا راه خطا را انتخاب کند، مال دنیاست. امّا انسان مؤمنى كه در عرصه مسائل اقتصادى فعاليت مى ‏كند در كسب مال و توليد ثروت، خود را به راه‏ هاى نامشروع و حرام و شيوه ‏هاى ضد حريّت، آلوده نمى‏ سازد.

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

سلام هفتاد حسنه دارد كه ...

امام حسين عليه السلام مى ‏فرمايد: «سلام هفتاد حسنه دارد كه شصت و نه قسمت آن براى سلام كننده و يك قسمت آن براى پاسخ دهنده است». در ميان تحيّت‏ هايى كه اقوام مختلف دارند سلام درود و تحيّت اسلامى، درخشندگى خاصى دارد؛ زيرا هم خوش آمد است و هم نشانه صلح و صفا و دوستى، و هم تقاضاى سلامتى از خداوند متعال براى طرف مقابل، به همين دليل درود بهشتيان نيز سلام است و فرشتگانِ رحمت با سلام به استقبال نيكان و پاكان مى‏ شتابند.

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

پنج کار انجام بده؛ آنگاه هرچه می خواهی گناه کن!

مردى خدمت حضرت حسين بن علی(علیهما السلام) رسيده و عرض کرد: من مردی گناه كارم كه نمی توانم خود را از معصيت نگه دارم؛ مرا پند و اندرزى بده. امام حسین(علیه السلام) فرمود: پنج كار را انجام بده؛ سپس هر گناهى مايلى بكن: اوّل از روزى خدا نخور؛ هر گناهى مايلى بكن. دوّم از ولايت خدا خارج شو؛ هر گناهى مي خواهى بكن. سوّم جايى را پيدا كن كه خدا ترا نبيند؛ هر چه مي خواهى بكن. چهارم وقتى ملك الموت براى قبض روح تو آمد، او را از خود دور كن؛ سپس هر گناهى می خواهى بكن. پنجم وقتى مالك دوزخ ترا داخل جهنم كرد، داخل نشو؛ هر گناهى مايلى انجام ده.

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

كاری مكن كه ناگريز از عذرخواهى باشی

امام حسين عليه السلام می فرمایند: «كاری مكن كه ناگريز از عذرخواهى باشی، زيرا انسان با ايمان، نه بدى مى ‏كند و نه عذر مى‏ خواهد؛ ولى منافق همه روز بد مى ‏كند و پوزش مى ‏طلبد». انسان مؤمن آگاه نبايد به سراغ كارى برود كه او را براى عذرخواهى سرافكنده سازد.

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

نقش شیعیان در تدوین منابع تاریخ عمومی جهان و اسلام

گرچه تمدن‌های پیش از اسلام هم‌چون تمدن ایران باستان یا تمدن یونان و روم به تاریخ‌نگاری و حفظ میراث خود اهتمام داشتند و آثار چندی چون خدای‌نامه‌ها در ایران باستان و تاریخ هرودوت، تاریخ جنگ‌های پلوپونز و امثال آن را در تمدن یونان و روم به‌رشته تحریر درآوردند، اما نسبت تمدن اسلامی با تاریخ‌نگاری، صورتی کاملاً متفاوت داشت. مسلمانان در تمدن اسلامی به تاریخ توجه گسترده‌ای نشان دادند به‌گونه‌ای که کم‌تر می‌توان نمونه آن را در دیگر تمدن‌ها جست‌وجو کرد. این اهتمام به تاریخ در تمدن اسلامی به‌گونه‌ای بود که حاصل آن، نگارش و تولید صدها بلکه هزارها کتب تاریخی شد. بنابر گفته برخی محققین در تمدن اسلامی قریب شش‌هزار مورخ وجود داشته است که حدود دوازده هزار کتاب تاریخی را پدید آورده‌اند...

Writer: دکتر سیدحسین فلاح‌زاده

نقش دانشمندان شیعه در دانش فلسفه نظری تاریخ

دانش فلسفه نظری تاریخ، یکی از دانش‌های زیرمجموعه فلسفه‌های مضاف است که قدمت بسیاری دارد. فلسفه نظری تاریخ، دانشی کل‌نگر است و جنبه‌نظریه‌پردازانه در آن به‌طور برجسته‌ای نمود دارد و هدف آن شناخت و تحلیل مسیر، چگونگی، عوامل و مقصد حرکت کلی تاریخ است. هم‌چنین درصدد است تا با روش عقلی - نقلی تحولات کلی به ظاهر اتفاقی تاریخ را تعلیل و ضوابط و نظم کلی حاکم بر حرکت تاریخ را کشف کند. هم‌چنین بر آن است تا حرکت تاریخ را به‌صورت گویا و منطقی تفسیر کند...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر جواد سلیمانی امیری

نقش شیعه در مباحث نظری و روش‌شناختی تاریخ و تاریخ‌نگاری در عهد شکوفایی تمدن اسلامی

پیشتازی شیعه در تاریخ‌نگاری مسلمین که مورد وفاق نویسندگان کهن و کنونی است، توانست طرحی نو در عرصه ساختار، روش و محتوا ارائه کند؛ چنان‌که در اخلاق تاریخ‌نگاری نیز توصیه‌هایی را عرضه دارد که برای همیشه سرمشق مورخان باشد. نقش شیعه در این عرصه‌ها، آن‌چنان چشمگیر بوده که برخی نویسندگان عرب به نقد آن نشسته و آثاری را پدید آوردند. در میان مورخان بزرگ، می‌توان ابن‌‌اسحاق را اولین شخصیت تاریخ اسلام در حوزه سیره‌نویسی و یعقوبی و مسعودی را از مورخان سرشناس شیعی در نوشتن کتاب‌‌های تاریخی معرفی کرد. ارائه تاریخ ترکیبی، تأکید بر رویکرد تخصصی، شناسایی سره از ناسره با منطق عقل، عقلا و پسند مردم و نیز توجه‌کردن به منابع، از مهم‌ترین دستاوردهای نویسندگان شیعی بود که مورخ - فیلسوفان قرون بعدی به آن توجه کرده‌اند، و در تفصیل و تعمیق آن کوشیده‌اند.

Writer: دکتر سیدعلیرضا واسعی

تاریخ در سپهر روایات اهل‌بیت(علیهم السلام)

این مقاله درآمدی است بر ملاحظات روش‌‌شناختی، و هم‌چنین بررسی وصفی گزاره‌‌‌های تاریخی در روایات اهل‌بیت(ع) که با نمونه بررسی گزاره‌‌‌های تاریخی در جلد اول الکافی به‌عنوان یک الگوی کاربردی ده مرحله‌‌ای همراه شده است. جلد اول کتاب هشت جلدی الکافی شامل سه‌بخش عمده کتاب فضل العلم و کتاب التوحید و کتاب الحجة است. وقتی در سه‌بخش به‌ظاهر غیرمرتبط با مباحث تاریخی، 342 گزاره تاریخی به‌چشم می‌خورد، می‌‌توان انتظار داشت که در مجلدات بعدی این کتاب و دیگر جوامع روایی، حجمی انبوه از مطالب تاریخی وجود داشته باشد. این بررسی مقدماتی نشان می دهد که ائمه اطهار(ع) ذخیره‌‌ای بسیار ارزش‌مند از معرفت تاریخی را در لابه‌لای روایات خود، به‌صورت آشکار و پنهان به‌ودیعه نهاده‌‌اند که وظیفه کشف و فهم آنها بر دوش همه ما سنگینی می‌‌کند....

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن الویری

مسأله قربانى و اسرار آن در قرآن؛ از منظر آیت الله مکارم شیرازی

اشاره: / عید قربان / واژه «قربان» / داستان ذبح اسماعيل(ع) / ابراهيم(ع) در قربانگاه‏ / امتحان ديروز و آثار امروز / آزمايش و امتحان‏ / تفاوت امتحان اشخاص‏ / ذبيح اللَّه یا قربانی ابراهیم کیست؟ / آيا ابراهيم(ع) مامور به ذبح فرزند بود؟ / چگونه خواب ابراهيم مى ‏توانست حجت باشد؟ / وسوسه‏ هاى شيطان در روح بزرگ ابراهيم اثر نگذاشت‏ / حج يك عبادت مهم انسان ساز / ابراهيم(ع) بنده مؤمن خدا / قربانی از چه کسی پذیرفته است؟ / سخن آخر(فلسفه قربانی حج؟)

Writer: به کوشش: حجة الاسلام احمد حیدری

تأثیر انقلاب اسلامی بر تاریخ‌پژوهی و تمدن‌پژوهی

به‌نظر می‌رسد انقلاب اسلامی ایران با بهره‌گیری از چهار محور «ساختارها»، «باورها»، «فرآیندها» و «نیروهای کنش‌زا» توانست به‌گونه گسترده دانش‌های مختلف به‌ویژه دانش‌های علوم انسانی مانند تاریخ را دگرگون سازد. آری دانش تاریخ به‌سوی آینده‌نگری و تمدن‌سازی اسلامی در جریان است و نه‌تنها در میان قشرهای مختلف مردمی و نخبگان و اندیشمندان ایرانی مؤثر بوده که بر بسیاری از اندیشمندان تاریخی کشورهای اسلامی نیز اثر گذاشته و به‌عنوان یک جریان تمدن‌ساز و رقیب برای تمدن غرب، تمدن شرق، تمدن روسی، و دیگر تمدن‌ها به‌شمار می‌رود...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا بارانی

تأثیر تفکر شیعه در هنر نگارگری اسلامی (از دوره ایلخانان مغول تا صفوی)

پژوهش حاضر بر‌آن است که به این پرسش پاسخ دهد که: جایگاه تفکر، عقاید و باورهای شیعه در نگارگری اسلامی در نسخ خطی دوران ایلخانان تا صفوی چگونه است؟ همچنین با بررسی تأثیر باورهای مذهبی شیعه در هنر نگارگری ایران، از دوره ایلخانان مغول تا دوره صفوی، افزون‌بر یافتن ارتباط بین باورها و عقاید شیعه و هنر نگارگری ایرانی، تأثیر تفکر شیعه بر باورها و اعتقادات نگارگرِ شیعه در جهت مصورسازی نسخ خطی نیز بررسی می‌شود. ضمن این‌که شناخت و جایگاه تفکر شیعه و اهمیت باورهای آنان نیز در عناصر بصری هنر نگارگری اسلامی ایران، واکاوی می‌شود.

Writer: حسین بهروزی‌پور

نقش دارالعلم‌های شیعی درگسترش فرهنگ علوم اسلامی (با تأکید بر طرابلس)

شوق علمی دانشمندان و رقابت بین امیران برای ترویج دانش، زمینه‌های بنیادنهادن مراکزی برای گفت‌وگوها و مناظره‌ها بر‌پایه دانش و استفاده هم‌زمان از منابع را به‌وسیله دولت‌های اسلامی فراهم ساخت. قدیمی‌ترین سندی که تأسیس «دارالعلم» را به‌عنوان مکانی پژوهشی - آموزشی معرفی می‌کند، شرح‌حال‌هایی است که از بعضی علما به‌دست ما رسیده است. در این میان دارالعلم طرابلس که در شرایط بحرانی، چه در خود شام و چه در جهان اسلام، سر برآورد، توانست به‌خوبی نقش خود را در راستای گسترش فرهنگ اسلامی ایفا کند. فراهم بودن شرایط علمی برای محققان، دسترسی اطلاعات برای اساتید و پژوهش‌گران، نظارت‌کردن و مدیریت صحیح افراد ورزیده، عالم، متدین و مسلط بر امور فرهنگی، توجه هم‌زمان به رشته‌های مختلف علمی، علم‌دوستی، حمایت و تکریم از علما توسط دولت، مردم و بلاخره استفاده از شیوه‌های مختلف برای گسترش دانش مانند تألیف، ترجمه و تشکیل کلاس‌‌های درس و مناظره، از مهم‌‌ترین ویژگی‌های این دارالعلم بود.

Writer: دکتر اعظم رحمت‌آبادی

نقش شيعيان در تدوين مقتل‌نگاری امام حسين(علیه السلام) و عاشورانگاری

مقتل‌نگارى، بخش مهمى از تاريخ‌نگاری اسلامی‌است که تحول و دگرگونى‌هايى را پشت سرگذاشته است که در اين پژوهش به آن پرداخته مى‌شود. اين نوشتار، درباره منابع و آثارى است که شيعيان درباره تاريخ عاشورا و شرح شهادت امام حسين(ع) و يارانش نگاشته‌اند، آثاری که با نام مقتل يا نام ديگرى در زمره عاشورا‌نگاری قرار می‌گیرد و هرچند به نام مقتل مشهورند، ولی نبايد مقتل‌نگاری علمی قلمداد شوند....

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدسعید نجاتی

نقش شیعیان در تدوین سیره و تاریخ حضرت زهرا(سلام الله علیها)

تحول تدوین نگارش‌ها درباره حضرت فاطمه(س) در سه دوره قرون اولیه، میانی و معاصر نشان می‌دهد که دوره معاصر از نظر حجم و تنوع گونه‌ها و روش نسبت به دوره‌های قبلی متفاوت است. در دوره اولیه گونه‌های تک‌نگاری و عمومی در کنار هم موردتوجه بودند، در‌حالی‌که در دوره میانه شرح‌حال و سیره آن حضرت معمولاً در کتب عمومی در خصوص اهل‌بیت مورد اقبال بوده است. در دوره معاصر، بازگشت بی‌سابقه‌ای به تک‌نگاری در خصوص آن حضرت شکل‌گرفته است؛ به‌گونه‌ای‌که این تک‌نگاری افزون‌بر حجم بسیار زیاد که در قالب موسوعه‌ها و دانش‌نامه‌ها عرضه می‌شود، از نظر گونه‌ها، امروزه خود شامل‌گونه‌های مختلف موضوعی است....

Writer: دکتر سیدعلی‌رضا عالمی

نقش شیعیان در گسترش غدیریه‌ها

در بيان و ثبت وقايع تاريخی، افزون بر تاريخ‌نگاشت‌ها، اشعار شاعران نيز می‌تواند اطلاعات تاريخی خوبی ارائه دهد. در اين خصوص، شاعران شيعی با سرودن اشعاری در موضوع «غدير» که به «غديريه» نامبردار شده، افزون بر اثبات واقعه غدير، مطالب تاريخی ديگری را هم بيان کرده‌اند. علّت اهميت غدير آن است که مهم‌ترين دليل بر منصوص‌بودن امامت حضرت علی(علیه السلام) به‌شمار می‌رود و با آن‌که پيامبر(صلی الله علیه واله وسلم) در مواضع و زمان‌های مختلف بر جانشينی حضرت علی(علیه السلام) تصريح يا اشاره کرده است، اما در ميان آنها غدير اهميتی ويژه دارد؛ از‌اين‌رو بود که از همان آغاز عده‌ای کوشيدند اصل واقعه را انکار کنند و برخی در دلالت واژه «ولی» که در کلام پيامبر در غدير به‌کار رفته، تشکيک و آن را از سروری و ولايت به «دوستی» بدل کردند. اين‌جا بود که شيعيان به پاسداشت واقعه غدير همت گماشتند و کوشيدند هم اصل آن را تثبيت کنند، هم دلالت آن را اثبات نمايند. یکی از راه‌های اين تثبيت و اثبات سرودن اشعاری در موضوع غدير بود که «غديريه» نام گرفت.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدمحمد طباطبائی

نقش شیعیان در تدوین منابع سیره و تاریخ نبوی(قرن پنجم تا قرن نهم)

پس از سپری‌شدن یک دوره از نگارش سیره‌های مستقل به‌وسیله شیعیان در چهار قرن نخست هجری، از قرن پنجم شیعیان کوشیدند زندگانی دوازده امام(ع) را بنگارند و زندگانی امام علی(ع)، همراه با تاریخ زندگی وی برسیره نبوی تأثیر گذاشت. از قرن ششم به بعد، شیعیان زندگانی پیامبر(ص) را ضمیمه زندگانی دوازده امام(ع) و به‌عنوان مقدمه‌ای بر زندگی ایشان قلمداد کردند و این‌روند را برای مشروعیت‌یابی خویش مناسب‌تر یافتند؛ زیرا در این الگو، تاریخ ائمه(ع) را به تاریخ و سیره پیامبر(ص) گره می‌زدند و ریشه خویش را در سیره نبوی جست‌و‌جو می‌کردند. در این طرح، زندگی پیامبر(ص) و ائمه در یک منظومه دیده می‌شد و سیره پیامبر(ص) مسیری بود که با تاریخ ائمه(ع) به کمال می‌رسید و به بار می‌نشست....

Writer: دکتر منصور داداش‌نژاد

SiteTitle

نعمت پروردگارت را بازگو

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حيدری

نقش حکمای شیعه در گسترش خداشناسی فلسفی

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی عبداللهی

تأثیر خداشناسی فلاسفه شیعه در تبیین خداشناسی

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین حسین عشاقی

شرط تکلیف، نزدِ باری تعالی

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

نوآوری‌های فلسفی محقق اصفهانی

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله فروغی

مکتب فلسفی اصفهان و نوآوری‌های آن

Writer: علی کرباسی‌زاده اصفهانی

مثل باران باش

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

ستم در حق بنده بی پناه

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

نقش حکمای شیعه در گسترش معرفت‌شناسی فلسفی

Writer: مهدی عباس‌زاده/ الهام میراحسنی

مجازات تدريجی برای بنده طغيانگر

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

خوراك سگ هاى جهنم

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

مراتب و انگيزه های عبادت

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

حل مشكل از گناه مخواه!

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

سلام هفتاد حسنه دارد كه ...

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

پنج کار انجام بده؛ آنگاه هرچه می خواهی گناه کن!

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

كاری مكن كه ناگريز از عذرخواهى باشی

Writer: به کوشش حجت الاسلام احمد حیدری

نقش شیعیان در تدوین منابع تاریخ عمومی جهان و اسلام

Writer: دکتر سیدحسین فلاح‌زاده

نقش دانشمندان شیعه در دانش فلسفه نظری تاریخ

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر جواد سلیمانی امیری

نقش شیعه در مباحث نظری و روش‌شناختی تاریخ و تاریخ‌نگاری در عهد شکوفایی تمدن اسلامی

Writer: دکتر سیدعلیرضا واسعی

تاریخ در سپهر روایات اهل‌بیت(علیهم السلام)

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن الویری

مسأله قربانى و اسرار آن در قرآن؛ از منظر آیت الله مکارم شیرازی

Writer: به کوشش: حجة الاسلام احمد حیدری

تأثیر انقلاب اسلامی بر تاریخ‌پژوهی و تمدن‌پژوهی

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا بارانی

تأثیر تفکر شیعه در هنر نگارگری اسلامی (از دوره ایلخانان مغول تا صفوی)

Writer: حسین بهروزی‌پور

نقش دارالعلم‌های شیعی درگسترش فرهنگ علوم اسلامی (با تأکید بر طرابلس)

Writer: دکتر اعظم رحمت‌آبادی

نقش شيعيان در تدوين مقتل‌نگاری امام حسين(علیه السلام) و عاشورانگاری

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدسعید نجاتی

نقش شیعیان در تدوین سیره و تاریخ حضرت زهرا(سلام الله علیها)

Writer: دکتر سیدعلی‌رضا عالمی

نقش شیعیان در گسترش غدیریه‌ها

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدمحمد طباطبائی

نقش شیعیان در تدوین منابع سیره و تاریخ نبوی(قرن پنجم تا قرن نهم)

Writer: دکتر منصور داداش‌نژاد