در مورد اینکه اختلاف زبانها از کجا ناشى شده قرآن اشاره کوتاهى در سوره روم ـ آیه 22 دارد و مى گوید:

وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ:

«یکى از آیات و نشانه هاى عظمت و قدرت خداوند آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف زبانها و رنگهاى شماست.»

این حقیقت با توجه به نکته زیر روشن میشود که: سرچشمه اختلاف زبانها همان قدرت ابتکار و خلاقیت فکر انسانهاست که به هنگامى که تدریجاً از هم فاصله گرفتند هر قوم و ملتى تدریجاً در الفاظ و عبارات موجود تغییرات و تحولاتى ایجاد نمود. این تغییرات طى هزاران سال به هم ضمیمه شدند و سرچشمه زبانهاى متعدد گردیدند.

گر چه ممکن است بعضى، از این موضوع تعجب کنند، ولى با توجه به طول زمان، و تغییرات تدریجى، و تراکم آنها بر روى یکدیگر در طى هزاران سال، مسئله خیلى ساده است.

تغییراتى که مثلا در زبان فارسى امروز نسبت به دو هزار سال یا هزار سال پیش صورت گرفته شاهد گویاى امکان این مسئله است، و الفاظ مشترکى که در میان بسیارى از زبانها وجود دارد شاهد دیگرى محسوب مى گردد.

در هر حال این اختلاف السنه که از فکر خلاّق و نوآور انسان سرچشمه میگیرد، و یکى از وسایل شناسائى اقوام و ملتها محسوب میگردد، از آیات خداست.

اکنون ببینیم «عهدین» در این باره چه میگوید، در فصل یازدهم از سفر تکوین میخوانیم:

«در تمامى زمین زبان و تکلم یکى بود، و واقع شد هنگامیکه از طرف شرقى مى کوچیدند(1). اینکه وادى را در زمین شنعار(2) یافتند و در آنجا ساکن شدند و به همدیگر گفتند که بیائید تا خشتها را بسازیم، و آنها را به آتش بسوزانیم، و ایشان را خشت به جاى سنگ و گل و چوب به جاى گچ بود. و گفتند که بیائید به جهت خود شهرى و برجى که سرش به آسمان بساید بنا کنیم، و از براى خود نامى پیدا بکنیم، مبادا که بر روى تمامى زمین پراکنده شویم.

و خداوند به جهت ملاحظه کردن شهر و برجى که بنى آدمیان مى ساختند به زیر آمد. و خداوند گفت که اینک قوم یکى اند، و از براى همگى ایشان زبان یکى است، و به کردن این کار شروع نموده اند، و حال از هر چه قصد ساختنش دارند چیزى از ایشان منع نمیشود. بیا به زیر آئیم و در آنجا زبان ایشان را مخلوط نمائیم! تا آنکه زبان همدیگر را نفهمند، و خداوند ایشان را از آنجا به روى تمامى زمین پراکنده نمود که از بنا کردن شهر باز مانند. از آن سبب اسمش «بابل» گذاشته شد، زیرا که خداوند زبان تمامى زمین را در آنجا مخلوط نمود بلکه خداوند ایشان را از آنجا به روى تمامى زمین پراکنده نمود»!(3)

***

1. اشاره به فرزندان نوح و قبایل ایشان است.
2. «شنعار» نام سرزمین بابل و پیش از این نام بوده است.
3. فصل یازدهم از سفر تکوین جمله هاى 1 تا 9 ـ صفحه 11 همان چاپ.