منشأ وجود و ازدیاد «عواطف انسانی» در فرد و اجتماع، ايمان به خدا و مبانى دينى است؛ زیرا اسلام مى گويد: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ»(1) اين جمله باعث جوشش عاطفه مى شود. و هنگامى كه قرآن مجيد خطاب به فرزندان مى فرمايد: «فَلاَ تَقُلْ لَّهُما اُفٍّ»(2) به پدر و مادرتان كمتر از گل نگوييد، شكوفه هاى عاطفه مى شكفد.
سفارشى كه اسلام درباره يتيمان و افراد بى سرپرست جامعه كرده، نه تنها نيازهاى جسمى و روحى يتيم را برطرف مى كند، كه عاطفه كمك كنندگان به ايتام را نيز پرورش مى دهد. شخصى خدمت پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) رسيد و از قساوت قلب و عدم ريزش اشك و سنگدلي اش شكايت كرد. حضرت رسول(صلى الله عليه وآله) فرمود: «اِذا اَرَدْتَ اَنْ يَلينَ قَلْبُكَ فَأطْعِمِ الْمِسْكينَ وَ امْسَحْ رَأْسَ الْيَتيمِ»(3)؛ (هر زمان دوست داشتى قلبت نرم شود به نيازمندان غذا بده، و دست نوازش بر سر يتيمان بكش).
آرى اكرام بر يتيم و كمك به نيازمند، باعث نرمى قلب و جوشش عواطف مى شود. درسى كه اين روايت به ما مى دهد اين كه: ترحّم بر يتيم و كفايت ايتام و نگهدارى از آنان، تنها نيازهاى روحى و جسمى يتيم را برطرف نمى كند، بلكه باعث پرورش عواطف و احساسات ما نيز مى شود و به تعبير ديگر، تأثير طرفينى دارد. من وقتى كه به نيازمندى كمك مى كنم، او عاطفه پيدا مى كند و مرهون محبّت من مى گردد؛ عواطفِ من هم به واسطه اين عمل رشد و نمو پيدا مى كند. بچّه اى كه از ابتدا با عاطفه و محبّت رشد و نمو نموده، محال است ماشين بمب گذارى شده را در ميان بازار مسلمانان منفجر كرده، و بى گناه و گناهكار را بكشد. كسى كه دست به چنين جنايتى مى زند، و زن و مرد، پير و جوان، بيمار و سالم را مى كشد، يا نطفه اش اشكال دارد و يا رنگ و بوى عاطفه را نديده و نچشيده است. لذا اسلام ما را به سوى جامعه اى سرشار از عواطف دعوت مى كند.
بر اين اساس، اگر فرضاً دولت اسلامى بودجه اى كلان داشته باشد و بتواند نياز تمام ايتام را برطرف كند، باز هم مردم، نيازمند كمك به يتيمان و مساكين هستند، زيرا در صورت ترك اين كار، چشمه عواطف آنها از جوشش مى افتد.(4)