بعضى از قائلین به جبر مى گویند اگر ما انسان ها را در اعمال خود مختار بدانیم در واقع قائل به دو مبدأ آفرینش شده ایم. خداوند متعال که مبدأ آفرینش جهان هستى است و انسان که مبدأ آفرینش افعال خویشتن است در واقع یک خداى بزرگ و یک خداى کوچک قائل شده ایم.
پاسخ این سخن روشن است و آن این است که مختار بودن ما نیز به اراده پروردگار است; یعنی خداوند خواسته است که ما مختار باشیم، بنابراین افعال ما از یک نظر افعال خداست، چون قدرت و اختیار را او به ما داده و از نظر دیگر افعال خود ما و مسئولیت آن متوجه ماست، زیرا ما با میل و اختیار خود آن را انجام داده ایم، بنابراین اعتقاد به اختیار عین توحید است.
مسئله «امربین الامرین» نیز ناظر به همین معناست نه چنان آزادى که افعال ما هیچ ارتباطى با خدا نداشته باشد و نه جبرى که مصونیت را از ما سلب کند.
گاه براى روشن شدن این مطلب به مثال زیر متوسل مى شویم و مى گوییم: یک دستگاه قطار برقى که روى ریل در حرکت است راننده با اختیار خود آن را به پیش مى برد; ولى مسئول برق آن هرزمان مى تواند رابطه قطار را با برق قطع کند و قطار را از کار بیندازد، بنابراین راننده قطار از یک نظر مختار است و از یک نظر تحت فرمان. این مثال تجسمى است براى مسئله «لاجبر ولا تفویض والامر بین الامرین»; نه جبر صحیح است و نه واگذارى مطلق، بلکه چیزى در میان این دو است.
این مطلب در عبارات پرمعنایى از امیرمؤمنان على(علیه السلام) در باب قضا و قدر بحارالانوار آمده است، حضرت مى فرماید: «إنَّما هُوَ الْمالِکُ لِما مَلَکَّکُمْ وَالْقادِرُ لِما أقْدَرَکُمْ أما تَسْمَعُونَ ما یَقُولُ الْعِبادُ وَیَسْئَلُونَهُ الْحَولَ وَالْقُوَّةَ حَیْثَ یَقُولُونَ لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إلاّ بِاللّهِ; آنچه را خدا به شما داده (از قدرت و اختیار) مالک حقیقى اش اوست و قادر واقعى نسبت به قدرت هایى که دارید اوست آیا این سخن بندگان را نمى شنوید که به هنگام تقاضاى حول و قوه الهى مى گویند لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إلاّ بِاللّهِ».(1)

(1). بحارالانوار، ج 5، ص 123.