Öldürülənin qan pulu [Can (ölüm) diyəsi]

QuestionXahiş edirik, qətlə yetirilmiş şəxsin qan bahasını necə almaq lazım olduğunu izah edəsiniz.

Answer: Diyə İlahi haqlardan biridir və şəriətin icazə verdiyi hallarda onu almağın heç bir maneəsi yoxdur. Baxmayaraq ki, bəzi hallarda əfv etmək (almamaq) daha yaxşıdır.

Diyə bütün insanlar üçün eynidir [Can (ölüm) diyəsi]

QuestionƏgər qətlə yetirilən şəxsin ölümü, onun evdə və ictimaiyyət içində olmaması ailəsindən əlavə, hansısa qrupa və ya sualda fərz olunduğu kimi bir cəmiyyətə həm maddi, həm də mənəvi ziyan vurarsa, təkcə ailəsinin yanında olmadığına görə dəyən maddi zərəri ödəmək üçün öncədən təyin olunmuş diyənin miqdarına əlavə etmək olarmı? Çünki, ailəsindən başqa bir qrup insan və ya cəmiyyət də onun ölümündən zərər çəkmişdir.

Answer: Fərdlər arasında fərqlərin mövcud olmasına baxmayaraq müqəddəs şəriət hamı üçün eyni məbləğdə diyə nəzərdə tutmuşdur (qadın – kişi və bu kimi halları istisna etməklə). Səbəbi də bu ola bilər ki, aydın meyarlar olmadan, onların arasındakı fərqi qəbul etmək ictimaiyyət içində saysız-hesabsız çəkişmə və mübahisələrə səbəb ola bilər ki, bunun da ziyanı faydasından artıq olacaqdır.

İnsan ölümündə bir neçə amilin müdaxiləsi [Can (ölüm) diyəsi]

QuestionDava-dalaş zamanı tərəflərdən birinin qəsdən vurduğu zərbə nəticəsində zərərçəkənin kəllə sümüyü sınmış və beyninə qan sızmışdır. Xəstəxanada onun başında cərrahiyyə əməliyyatı aparılmış və təxminən iki həftədən sonra həzm sistemində qanaxma baş vermişdir. Buna görə də yenidən (on iki barmaq bağırsaqda qanaxmanın qarşısını almaq üçün) cərrahiyyə əməliyyatı aparılmış və bu əməliyyatdan sonra xəstə müalicə həkiminin icazəsi olmadan – öz yaxınlarının razılığı ilə xəstəxanadan çıxarılmış və digər xəstəxanaya köçürülmüşdür. İki gündən sonra o, həmin xəstəxanada dünyasını dəyişmişdir. Həkimlərdən ibarət komissiya ölümün səbəbinin qarın boşluğunda baş verən iltihabdan qana keçən irinin olduğunu müəyyən etmişlər. Onlar həm də qeyd etmişlər ki, sözü gedən iltihabın yaranmasında müxtəlif amillərin təsiri olmuşdur, o cümlədən 1) kəllə sümüyünə vurulan və qanaxmaya səbəb olan zərbə - 70%, 2) xəstənin orqanizmində öncədən mövcud olmuş problemlər - 15%, 3) xəstənin ehtiyac duyulmadan təkrar şəkildə digər xəstəxanaya köçürülməsi 15%. Xahiş edirik ki, qəsdən və yaxud ehtiyatsızlıq üzündən adam öldürmə hallarını nəzərə almaqla cinayətkarın törətdiyi cinayət barəsində, habelə, can diyəsi və ya üzv diyəsinin ödənilməsi barəsində öz mübarək rəyinizi bəyan edəsiniz.

Answer: Əgər etibarlı ekspertlərin qənaətinə görə xəstənin yerini dəyişməsəydilər, dünyasını dəyişməz, əksinə sağalardısa, bu halda onun başına zərbə vuran şəxs yalnız kəllə sümüyünün sınması üçün diyə ödəməlidir. Ehtiyatsızlıq üzündən adam öldürmənin diyəsini isə xəstənin yerini dəyişənlər ödəməlidir. Əgər onun ölümündə hər iki işin təsiri olmuşdursa, hər biri insan diyəsindən bir hissəsini yuxarıdakı tənasübə uyğun ödəməlidir. Amma bu ikisinin arasındakı fərq çox da böyük olmasa, diyəni bərabər şəkildə ödəyə bilərlər.

Haram aylarda qətlin diyəsi [Can (ölüm) diyəsi]

QuestionEhtiyatsızlıq üzündən baş verən qətl hadisəsində diyə hansı şəkildə ödənilmədir? Qəsdən adam öldürmə hadisəsi Məhərrəm ayında baş versə və ölənin vəlisi (qan sahibi) qisasın ləğv olunmasına və yerinə diyə verilməsinə razılıq versə, diyə necə ödənilməlidir?

Answer: Haram aylarda ehtiyatsızlıq üzündən adam öldürmə hadisəsində diyənin üçdə biri ona əlavə olunur. Lakin qəsdən adam öldürmə hadisəsində isə tərəflərin razılaşdığı məbləğ meyar tutulmalıdır.

Müqəssir sürücünün və sərnişininin diyəsi [Can (ölüm) diyəsi]

QuestionAvtobusun peykan markalı yükdaşıyan avtomobil ilə toqquşması nəticəsində avtomobilinin sürücüsü və onun yanında oturan şəxs həlak olur. Yol polisi yükdaşıyan avtomobilinin sürücüsünü hadisədə təqsirli bilirsə, hökm necə olacaqdır?

Answer: Əgər yükdaşıyan avtomobilin sürücüsü yol hərəkəti qaydalarını öz ölümündə özü təqsirli bilinəcək bir şəkildə pozmuşdursa, qanı hədərdir. Onunla birlikdə həlak olmuş şəxsin diyəsi də onun əmlakından verilməlidir. Əgər o, yol hərəkəti qaydalarını ölüm hadisəsində təqsirli bilinəcəyi bir formada pozmamışdırsa, yəni hər iki tərəf təqsirli bilinirsə, hər ikisinin diyəsinin yarısını avtobus sürücüsü ödəməlidir və ölən ikinci şəxsin diyəsinin yarısı yükdaşıyan peykan avtomobilinin sürücüsünün malından götürülməlidir. Belə hallarda məlumatı olan insanların sözləri - onların etibarlı şəxs olduqları surətdə, sübut sayılır.

Zarafatla deyilən qara xəbər nəticəsində ölüm [Qisasın hökmləri]

QuestionÜrəyi xəstə olan bir şəxsə öz dostu telefon vasitəsilə zarafat edərək yalandan övladının öldüyünü xəbər verir və o da infarkt keçirərək dünyasını dəyişir. Məsələnin hökmü necədir?

Answer: Əgər onun söylədiyi yalan nəticəsində dünyadan getdiyinə yəqini varsa, onun diyəsini verməlidir. Əgər onun ürəyinin xəstə olduğunu və belə bir xəbərin bu kimi xəstələrin həyatı üçün təhlükəli olduğunu bilirdisə, onun barəsində qisas hökmünün də icra olunması ehtimalı var.

Ölümlə nəticələnən yol qəzasında azyaşlının diyəsi [Can (ölüm) diyəsi]

QuestionBir gün atam, anam və ailəmizin digər üzvləri səfərə gedərkən xalam oğlunu da ata-anasının icazəsi ilə özləri ilə apardılar. Səfər əsnasında qəza baş verir və maşında olan bütün sərnişinlər, o cümlədən xalam oğlu vəfat edir. Sığorta idarəsi hadisədə dünyasını dəyişmiş fərdlərin hamısı üçün nəzərdə tutulan məbləği ödəməyə hazırdır. Sualımız budur: Xalam oğlunun ata-anasının valideynlərimin varislərindən diyə tələb etməyə haqları varmı?

Answer: Əgər atası icazə vermişdirsə, sizin ata və ananızın öhdəsində heç bir məsuliyyət (diyə) yoxdur.

Təmirçinin təhlükəsizlik qaydalarına diqqətsizliyi nəticəsində bir ailənin ölümü [Qəsdən adam öldürmə və ona bənzər hallar]

QuestionTəmirçi və ya şirkətin qanuni nümayəndəsi qaz sobasını bir şəxsin mənzilində təhlükəsizlik qaydalarına əhəmiyyət vermədən və ya texniki səhvə yol verməklə, yaxud da borudan istifadə etmədən quraşdırır. Nəticədə ailə üzvlərinin hamısı qazdan boğularaq vəfat edirlər. Qan sahibləri təqsirli bilinən şəxsin əleyhinə şikayət edirlər. Sual budur: Şirkət nümayəndəsinin və ya təmirçinin texniki nasazlığa və yaxud təhlükəsizlik qaydalarına riayət olunmaması barədə ev sahibinə məlumat verməsi və ya verməməsi hallarında kim məsuliyyət daşıyır və hansı növ qətl baş vermişdir?

Answer: Əgər bu barədə onlara məlumat vermişdirsə, məsuliyyət daşımır. Vəziyyətin təhlükəli olmasına baxmayaraq xəbər verməmişdirsə, ehtiyatsızlıq üzündən qətl sayılır və öz əmlakından diyə verməlidir.

Birinin hücum etdiyini sanıb onu qətlə yetirmək [Oğrunu və hücum edəni öldürmək]

QuestionƏgər bir şəxs qarşı tərəfin hücum edəcəyini güman edib ona tərəf atəş açsa və onun qətlə yetirsə, bunun qisası varmı?

Answer: Qatil qarşı tərəfin təcavüzkar şəxs olduğunu (hücum etdiyini) güman edib atəş açsa, qisası yoxdur, amma diyə verməlidir.

SiteTitle

LoginToSite

SecurityWord:

Username:

Password: