بدون شک، هر کار خلافى در وضع «جامعه»، و از طریق آن در وضع «افراد» اثر مى گذارد، و موجب نوعى فساد در سازمان اجتماعى مى شود، گناه و کار خلاف و قانون شکنى، همانند یک غذاى ناسالم و مسموم است، که در سازمان بدن انسان، چه بخواهیم و چه نخواهیم، تأثیر نامطلوب خواهد گذارد، و انسان گرفتار واکنش طبیعى آن مى شود.
«دروغ» سلب اعتماد مى کند.
«خیانت در امانت» روابط اجتماعى را بر هم مى زند.
«ظلم» همیشه منشأ ظلم دیگرى است.
«سوء استفاده از آزادى» به دیکتاتورى مى انجامد، و دیکتاتورى به انفجار.
«ترک حقوق محرومان» کینه و عداوت مى آفریند، و تراکم کینه ها و عداوت ها اساس جامعه را متزلزل مى سازد.
خلاصه این که: هر کار نادرست، چه در مقیاس محدود و چه گسترده، عکس العمل نامطلوبى دارد، و یکى از تفسیرهاى آیه (هم خشکى ها به فساد کشیده مى شود، و هم دریا، و این هنگامى است که گناهان فزونى گیرد)؛ «ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النّاسِ»، (1) همین است. (این رابطه طبیعى «گناه» و «فساد» است).
ولى از روایات اسلامى استفاده مى شود: بسیارى از گناهان علاوه بر اینها، یک سلسله آثار شوم با خود همراه مى آورند، که ارتباط و پیوندشان با آن آثار، لااقل از نظر طبیعى ناشناخته است.
مثلاً در روایات آمده است «قطع رحم» عمر را کوتاه، و «خوردن مال حرام» قلب را تاریک، و «شیوع زنا» سبب فناى انسان ها مى شود و روزى را کم مى کند و.... (2)
حتى در روایتى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «مَنْ یَمُوتُ بِالذُّنُوبِ أَکْثَرُ مِمَّنْ یَمُوتُ بِالآجَالِ»؛ (آنها که به وسیله گناه از دنیا مى روند بیش از کسانى هستند که به مرگ طبیعى مى میرند). (3)
نظیر همین معنى به تعبیر دیگرى در قرآن مجید آمده است، آنجا که مى فرماید: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکات مِنَ السَّماءِ وَ الأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ»؛ (اگر آنها که در شهرها و آبادى ها زندگى مى کنند، ایمان بیاورند و تقوا پیشه کنند، برکات آسمان ها و زمین را به روى آنها مى گشائیم، ولى آیات ما را تکذیب کردند، ما نیز آنها را به مجازات اعمالشان گرفتیم!). (4)
به این ترتیب، «فساد» معناى اعمى دارد که شامل مفاسد اجتماعى و بلاها و سلب برکات است. (5)