جمع بندى روایات:

در هر دو طرف چهار حدیث داریم که در بین هر دو طایفه روایات صحیح و ضعیف وجود دارد حال چگونه بین این دو طایفه جمع کنیم؟

ابتدا باید جلباب را معنى کنیم در کتابهاى لغت چند احتمال در معنى جلباب داده اند:

1- ملحفه (نیم چادر).

2- پیراهن گشاد.

3- مقنعه.

4- ازار و رداء.

راغب در مفردات مى گوید:

والجلابیب القمص و الخُمرُ.

این معانى خیلى با هم فرق مى کند، آنچه از موارد استعمالش استفاده مى شود بیشتر آن نیمه چادرى است که از روى مقنعه یا خمار مى پوشیدند و آنچه که از روایات استفاده مى شود این است که یکى از دو چیزى را که از زیر مى پوشیدند مقنعه یا خمار بود - خمار بلندتر از مقنعه بود - و روى آن هم جلباب مى پوشیدند و از احادیث استفاده مى شود که کنیزان سر برهنه بودند. در لسان العرب نقل مى کند که کنیزى مقنعه پوشیده بود عمر او را تنبیه کرد که چرا خودت را به شکل زن هاى حرّه در آورده اى.

حال بحث در این است که قواعد من النساء جلباب و خمار را بر مى دارند یا یکى را؟ جمع بین روایات واضح است چون ما در غیر قواعد هم اجازه مى دهیم که جلباب را بردارند چون معیار پوشش تمام بدن غیر از صورت و کفّین است، بنابراین ما چیزى به نام جلباب را واجب نمى دانیم مگر اینکه زینتها به غیر جلباب پوشیده نشود که در این صورت براى پوشش آنها جلباب واجب است، پس وقتى جلباب براى شابّه واجب نشد براى قواعد هم واجب نیست و این امتیازى براى قواعد به حساب نمى آید و معلوم مى شود که قواعد هم جلباب را برمى دارند و هم خمار را و اگر در حدیث فقط جلباب را گفته اند یکى از دو علّت را داشته است یا براى استحباب است یعنى مستحب است که آنها هم بیش از جلباب را برندارند و یا به خاطر این است که مرأه مورد سؤال داراى قمیص زینتى یا گردبند و دستبند بوده است و به همین جهت فقط جلباب را اجازه داده اند.

نتیجه: پس در قواعد من النساء، نمایان بودن شعر و ذراع و نحور و گردنها اشکال ندارد به شرط این که غیر متبرّجات به زینت باشند و تلذّذ و ریبه هم در کار نباشد.

و امّا در ناحیه قواعد من الرّجال آیا نگاه کردن به آنها به قسمتهائى که جایز نبود مى توان نگاه کرد؟

اگر لایرجون نکاحاً را علّت بگیریم بعید نیست که در اینجا هم حکم به جواز کرد ولى اگر علّت نباشد نمى توان چنین گفت.

1. ح 1، باب 107 از ابواب مقدّمات نکاح.