پس از حادثه جانگداز و حماسه آفرین کربلا، شاعران فراوانى آن را به نظم درآورده اند ولى هر یک، با نگاهى به سراغ این واقعه رفته است. جمعى بُعد مظلومیّت آن را به تصویر کشیده اند، گروهى به ابعاد عرفانى آن پرداخته اند و دسته اى نیز حماسه و ظلم ستیزى آن را مورد توجّه قرار داده اند. هر یک از این ابعاد و دیگر ابعاد این حادثه، بیانگر عمق نفوذ عاشورا در عرصه شعر و هنر است.
اصولا تصویرى که شاعر در قالب نظم و با زبان هنر ترسیم مى کند، تشریح دلنشین، عمیق و روان از یک ماجراست و هنگامى که این تصویر آمیخته با اعتقاد، ایمان و واگویى دغدغه هاى جامعه بشرى باشد، به ماندگارى اثرش بیشتر کمک مى کند. از این رو، مى توان از بهترین رموز ماندگارى واقعه کربلا را، زبان شعر و ادب و هنر دانست.
شاعران فراوانى از عرب و عجم این حادثه را به نظم کشیده اند، ولى در این میان پاره اى از آثار مورد توجّه بیشترى قرار گرفته است تا آنجا که گاه برخى از آنها وِرد زبان مردم و شعارى براى مبارزه و به خروش آوردن مظلومان بوده است، تأثیرگذارى این گونه شعر و شعار در پاره اى از اوقات از ده ها سخنرانى بیشتر است; به مظلومان جرأت و جسارت براى گرفتن حقّ خود مى دهد و ظالمان را دچار وحشت و اضطراب مى سازد.
ما در این بخش، قسمتى از اشعار مهمّ عجم و عرب را مى آوریم، پاره اى از این اشعار حماسى، پاره اى سوگواره و پاره اى دیگر آمیخته اى از «سوگ و حماسه» است.
