مردى به نام «مسلم جصّاص» [= گچ کار] مى گوید: ابن زیاد مرا براى تعمیر دارالاماره به کوفه فراخواند. من مشغول گچ کارى درگاه هاى دارالاماره بودم که صداى هیاهویى را شنیدم. از خادمى که با ما بود، پرسیدم: این سر و صدا و هیاهو براى چیست؟
گفت: هم اکنون سر یک تن خارجى را که بر یزید شورش کرده مى آورند!
گفتم: آن خارجى کیست؟
گفت: حسین بن على(علیه السلام).
من گفتگوى با آن خادم را رها کرده، منتظر ماندم تا وقتى که وى از آنجا بیرون رفت; از اندوه شدید چنان ضربه اى بر صورتم زدم که ترسیدم چشمم نابینا شود، سپس دستهایم را شستم و از پشت قصر بیرون آمدم و به محله «کُناسَه» کوفه رسیدم.
در آنجا دیدم که مردم منتظر رسیدن اسیران و سرها هستند. طولى نکشید که چهل کجاوه را دیدم که بر چهل شتر نهاده اند و بانوان و کودکان از فرزندان فاطمه(علیها السلام) بر آنها سوارند. در این میان چشمم به امام على بن الحسین(علیهما السلام) افتاد که بر شترى بدون روپوش سوار است و از رگهاى گردنش خون جارى است و در حالى که مى گریست این اشعار را مى خواند:
یا أُمَّةَ السَّوءِ لا سُقْیَا لِرَبْعِکُمْ *** یا اُمَّةً لَمْ تُراعِ جَدَّنا فینا
لَوْ أَنَّنا وَ رَسُولُ اللهِ یَجْمَعُنا *** یَوْمَ الْقِیامَةِ ما کُنْتُمْ تَقُولُونا؟
تُسَیِّرونا عَلَى الاَْقْتابِ عارِیَةً *** کَأَنَّنا لَمْ نُشَیِّدْ فیکُمْ دینا
بَنی اُمَیَّةَ ما هذَا الْوُقُوفُ عَلى *** تِلْکَ الْمَصائِبِ لا تُلَبُّونَ داعِیَنا
تُصَفِّقُونَ عَلَیْنا کَفَّکُمْ فَرَحاً *** وَ أَنْتُمُ فی فِجاجِ الاَْرْضِ تَسْبُونا
أَلَیْسَ جَدّی رَسُولُ اللهِ وَیْلَکُمْ *** أَهْدَى الْبَرِیَّةَ مِنْ سُبُلِ الْمُضِلِّینا
یا وَقْعَةَ الطَّفِ قَدْ أَوْرَثْتِنی حَزَناً *** وَاللهُ یَهْتِکُ أَسْتارَ الْمُسیئینا
«اى امّت بد (کردار) هرگز بر شما باران نبارد; اى امتى که احترام جدّ ما را درباره ما مراعات نکردید.
اگر در روز قیامت ما و رسول خدا گرد هم آییم (و شما ما را در کنار رسول خدا ببینید) چه پاسخى براى ما خواهید داشت؟
ما را بر شتران برهنه سوار مى کنید و (در شهرها) مى گردانید; گویا ما همان کسانى نیستیم که پایه هاى دین را در میان شما محکم ساختیم.
اى بنى امیه! شما بر مصیبتهایى که بر ما وارد مى شود، واقفید; ولى فریادهاى ما را پاسخ نمى دهید.
شما از شادى (اسارت ما) کف مى زنید و ما را در گستره زمین به اسارت مى برید.
واى بر شما! آیا جدّ من رسول خدا نیست؟ همان کسى که مردم را از راههاى گمراهى (به راه راست) هدایت کرد.
اى واقعه کربلا! براى من اندوه به همراه آورده اى، ولى خداوند پرده از کار بدکاران کنار خواهد زد (و آنها را رسوا خواهد ساخت)».
مسلم جصّاص مى افزاید: از سوى دیگر دیدم مردم کوفه به کودکانى که داخل محمل ها بودند، نان و خرما مى دادند; که در این میان مشاهده کردم، ام کلثوم فریاد زد:
«یا أَهْلَ الْکُوفَةِ! اِنَّ الصَّدَقَةَ عَلَیْنا حَرامٌ; اى کوفیان! صدقه بر ما حرام است».
در آن حال، مردم گریه مى کردند که جناب ام کلثوم(علیها السلام) فرمود:
«صَهْ یا أَهْلَ الْکُوفَةِ، تَقْتُلُنا رِجالُکُمْ، وَ تَبْکینا نِساؤُکُمْ؟ فَالْحاکِمُ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمُ اللهُ یَوْمَ فَصْلِ الْقَضاءِ; ساکت باشید اى کوفیان! مردانتان ما را مى کشند و زنانتان بر ما مى گریند؟ داور میان ما و شما در روز قیامت خداوند است».
وى همچنان با مردم سخن مى گفت که سرهاى شهدا را آوردند و پیشاپیش آن سرها، سر مقدّس امام حسین(علیه السلام)بود. دیدم سر آن حضرت همانند ماه و ستاره زهره مى درخشد و شبیه ترین مردم به رسول خداست. محاسنش سیاه بود و گویا خضاب شده باشد. آن سر نورانى همچون ماهى که طلوع کرده باشد، مى درخشید.
در این میان زینب(علیها السلام) نگاهى به سر برادرش انداخت (بى اختیار شد) و از شدت اندوه سرش را به چوبه محمل زد، تا آنجا که دیدم خون از زیر مقنعه اش جارى شد. آنگاه با سوز و گداز ـ در حالى که به سمت سر آن حضرت اشاره مى کرد ـ این اشعار را خواند (که سه بیت آن چنین است):
یا هِلالا لَمَّا اسْتَتَمَّ کَمالا *** غالَهُ خَسْفَهُ فَأَبْدا غُروبا
ما تَوَهَّمْتُ یا شَقیقَ فُؤادی *** کانَ هذا مُقَدَّراً مَکْتُوبا
یا أَخى! فاطِمَ الصَّغیرَةَ کَلِّمْها *** فَقَدْ کادَ قَلْبُها أَنْ یَذُوبا
«اى هلال من که چون کامل شدى، خسوف تو را فرا گرفت و غروب کردى
اى پاره دلم! هرگز گمان نمى کردم که چنین صحنه اى مقدّر شده باشد
اى برادر! با فاطمه کوچک خود سخن بگو، چرا که نزدیک است قلبش (از شدّت اندوه) ذوب شود».
* * *
نگاهى به این حوادث غم انگیز نشان مى دهد على رغم تلاش فراوانى که دستگاه تبلیغاتى بنى امیه براى وارونه نشان دادن واقعه کربلا به کار گرفت و آن را به عنوان قیام یک گروه از خارجیان بر ضد اسلام معرفى کرده بود، به زودى پرده ها کنار رفت و طشت رسوایى آنها از بام افتاد و مردم کوفه از جنایت عظیمى که در نزدیکى شهر آنها رخ داده بود، آگاه گشتند و سخت ناراحت و برآشفته و غمگین شدند به گونه اى که کوفه مبدل به عزاخانه گشت و بذر انقلاب از همان زمان در این سرزمین پاشیده شد!
1. مى دانیم که صدقات بر دو قسم است: صدقات مستحب و صدقات واجب که از آن به زکات نیز تعبیر مى شود و این قسم دوم از صدقات، بر فرزندان زهرا(علیها السلام) حرام است و کوفیان از همین قسم از صدقات که براى رساندن آن به فقرا و دیگر نیازمندان کنار گذاشته بودند، به کودکان حرم حسینى مى دادند و همین امر، مورد اعتراض جناب ام کلثوم(علیها السلام) قرار گرفت.
2. بحارالانوار، ج 45، ص 114-115 (با اندکى تلخیص)
