این سوره، در «مکّه» نازل شده و داراى 28 آیه است
محتواى سوره نوح
این سوره، چنان که از نامش پیدا است، سرگذشت نوح پیامبر(علیه السلام) را بیان مى کند، در سوره هاى متعددى از قرآن مجید، به سر گذشت این پیامبر بزرگ اشاره شده، از جمله سوره هاى «شعرا»، «مؤمنون»، «اعراف»، «انبیاء» و از همه مشروح تر در سوره «هود»، که در حدود 25 آیه درباره این پیامبر اولو العزم سخن مى گوید (از آیه 25 تا 49).
ولى، آنچه در سوره «نوح» آمده، قسمت خاصى از زندگى او است که در جائى دیگر به این سبک نیامده است، و این قسمت مربوط به دعوت مستمر و پى گیر او به سوى توحید، کیفیت، و عناصر این دعوت، و ریزه کارى هائى است که در این مسأله مهم به کار رفته است، آن هم در برابر قوم لجوج، خود خواه و متکبرى که مطلقاً حاضر نبودند در برابر حق سر فرود آورند.
با توجه به این که: این سوره در «مکّه» نازل شده، و پیامبر و مسلمانان اندک آن زمان در شرائطى مشابه شرائط زمان نوح(علیه السلام) و یارانش قرار داشتند، مسائل زیادى را به آنها مى آموزد، و یکى از اهداف ذکر این ماجرا همین بوده است از جمله این که:
1 ـ به آنها یاد مى دهد: چگونه از طریق استدلال منطقى توأم با محبت و دلسوزى کامل، دشمنان را تبلیغ کنند، و از هر وسیله مفید و مؤثرى در این راه بهره گیرند.
2 ـ به آنها مى آموزد: هرگز در طریق دعوت به سوى خدا خسته نشوند، هر چند سال ها طول بکشد، و دشمن کارشکنى کند.
3 ـ به آنها مى آموزد: در یک دست وسائل تشویق، و در دست دیگر عوامل انذار را داشته باشند، و از هر دو در طریق دعوت بهره گیرند.
4 ـ آیات آخر این سوره، هشدارى است براى مشرکان لجوج که اگر در برابر حق تسلیم نشوند و به فرمان خدا گردن ننهند، عاقبت دردناکى در پیش دارند.
5 ـ علاوه بر اینها، این سوره، سبب تسلّى خاطر براى پیامبر(صلى الله علیه وآله)، مؤمنان نخستین و افراد مشابه آنها است که در برنامه هاى خود به لطف خدا دلگرم و در برابر مشکلات و سختى ها صابر و شکیبا باشند.
به تعبیر دیگر: این سوره ترسیمى است از بیان مبارزه دائمى طرفداران حق و باطل، و برنامه هائى که طرفداران حق در مسیر خود باید به کار بندند.
* * *
فضیلت تلاوت این سوره
در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله)، مى خوانیم: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ نُوح کَانَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ تُدْرِکُهُمْ دَعْوَةُ نُوح:
«کسى که سوره «نوح» را بخواند از مؤمنانى خواهد بود که شعاع دعوت نوح پیامبر او را فرا مى گیرد».(1)
و در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ یَقْرَأُ کِتَابَهُ فَلا یَدَعُ قِرَاءَةَ سُورَةِ «إِنَّا أَرْسَلْنَا نُوحاً إِلَى قَوْمِهِ» فَأَیُّ عَبْد قَرَأَهَا مُحْتَسِباً صَابِراً فِی فَرِیضَة أَوْ نَافِلَة، أَسْکَنَهُ اللَّهُ مَسَاکِنَ الأَبْرَارِ وَ أَعْطَاهُ ثَلاثَ جِنَان مَعَ جَنَّتِهِ کَرَامَةً مِنَ اللَّهِ:
«کسى که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارد و کتاب او را مى خواند، تلاوت سوره نوح را رها ننماید، هر کس آن را براى خدا و توأم با شکیبائى در نماز فریضه یا نافله تلاوت کند، خداوند او را در منازل نیکان جاى مى دهد، و سه باغ از باغ هاى بهشت همراه باغ خودش براى احترام به او مرحمت مى کند».(2)
ناگفته پیدا است، هدف از تلاوت آن این است که: از راه و رسم این پیامبر بزرگ، استقامت و شکیبائى یاران او در راه دعوت به سوى حق، الهام گیرد، و خود را در شعاع دعوت او قرار دهد، نه خواندن فاقد اندیشه و فکر و نه اندیشه اى خالى از عمل.
* * *
1و 2 ـ «مجمع البیان»، جلد 10، صفحه 359.
