مفسران براى آیه «لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ»، شأن نزول هاى متعددى ذکر کرده اند که، تفاوت زیادى با هم ندارد، از جمله این که:
1 ـ جمعى از مؤمنان بودند که مى گفتند: بعد از این، هر وقت با دشمن روبرو شویم، پشت نخواهیم کرد، و فرار نمى کنیم، ولى به گفته خود وفا نکردند، و در روز «احد» فرار نمودند، تا آنجا که پیشانى پیامبر(صلى الله علیه وآله) و دندان مبارک او شکسته شد.
2 ـ هنگامى که خداوند ثواب شهداى «بدر» را بیان کرد، جمعى از صحابه گفتند: حال که چنین است، ما در جنگ هاى آینده، تمام نیروى خود را به کار خواهیم گرفت، ولى در «احد» فرار کردند، آیه فوق نازل شد و آنها را سرزنش نمود.
3 ـ جمعى از مؤمنان، پیش از آنکه حکم جهاد نازل شود مى گفتند: اى کاش! خداوند بهترین اعمال را به ما نشان مى داد تا عمل کنیم، چیزى نگذشت که خداوند به آنها خبر داد: «افضل اعمال، ایمان خالص و جهاد است، اما این خبر آنها را خوش نیامد، و تعلل ورزیدند، آیه نازل شد و آنها را ملامت کرد».(1)
* * *