از آنجا که در آیات گذشته، تهدیداتى نسبت به افراد بى ایمان و متکبر و مغرور، آمده بود، در این آیات آن را با لطف و مهربانى، مى آمیزد، و آغوش رحمتش را به روى توبه کنندگان مى گشاید، نخست مى گوید: «پروردگار شما گفته است: مرا بخوانید! تا دعاى شما را اجابت کنم» (وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ).
بسیارى از مفسران، «دعا» و خواندن را در اینجا به همان معنى معروفش تفسیر کرده اند، و جمله «أَسْتَجِبْ لَکُمْ»، و همچنین روایات متعددى که در ذیل این آیه، در زمینه دعا و ثوابهاى آن آمده است ـ و بعداً به آن اشاره خواهیم کرد ـ نیز شاهد همین معنى گفته اند.
در حالى که بعضى دیگر، به پیروى از «ابن عباس» مفسّر معروف احتمال داده اند «دعا» در این جا، به معنى «توحید و عبادت» پروردگار است، یعنى «مرا بپرستید و به وحدانیتم اقرار کنید» ولى ظاهر همان تفسیر اول است.
به هر حال از آیه فوق چند نکته استفاده مى شود:
1 ـ دعا کردن محبوب الهى و خواست خود او است.
2 ـ بعد از دعا وعده اجابت داده شده است، ولى مى دانیم این وعده، وعده اى است مشروط، و نه مطلق، دعائى به هدف اجابت مى رسد، که شرائط لازم در «دعا» و «دعاکننده» و «مطلبى که مورد تقاضا» است، جمع باشد، ما این موضوع را به ضمیمه فلسفه «نیایش و دعا» و «مفهوم واقعى آن» در ذیل آیه  186 سوره «بقره» به طور مشروح، بیان کرده ایم و نیاز به تکرار نیست.(1)
3 ـ دعا خود یک نوع عبادت است، چرا که در ذیل آیه واژه عبادت بر آن اطلاق شده.
و در ذیل آیه، تهدید شدیدى نسبت به کسانى که از دعا کردن، ابا دارند کرده، مى گوید: «کسانى که از عبادت من استکبار مىورزند، به زودى با ذلت و خوارى وارد دوزخ مى شوند» (إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ).(2)

* * *

1 ـ جلد اول تفسیر نمونه، صفحه 638 تا صفحه 647 (چاپ جدید).
2 ـ «داخِر» از ماده «دخور»، به معنى «ذلت و خوارى» است، این ذلت و خوارى کیفر آن تکبر و خود برتربینى، مى باشد.