توجیهات مفسران

SiteTitle

صفحه کاربران ویژه - خروج
ورود کاربران ورود کاربران

LoginToSite

SecurityWord:

Username:

Password:

LoginComment LoginComment2 LoginComment3 .
SortBy
 
تفسیر نمونه جلد 19
3 ـ روایات اسلامى و ماجراى داود(علیه السلام) سوره «ص» / آیه 26 - 29


بعضى از مفسران، توجیهات دیگرى براى داستان داود گفته اند، گر چه با ظاهر آیات سازگار نیست، ولى براى تکمیل بحث، اشاره به بعضى از آنها را بى مناسبت نمى دانیم.
از جمله این که: حضرت داود ساعات خود را با برنامه منظم تقسیم کرده بودو جز در ساعات خاصى ارباب رجوع را نمى پذیرفت.
روزى دو نفر که قصد قتل او را داشتند، خواستند نزد او آیند در حالى که داود در محراب به عبادت پروردگار، مشغول بود، از فرصت استفاده کرده و از محراب او بالا رفتند، هنگامى که نزد او آمدند، محافظان را در اطراف مشاهده کردند، ترسیدند و فوراً دروغى جعل کرده گفتند: ما دو نفر شاکى هستیم که براى دادخواهى نزد تو آمده ایم، و ماجرائى را که قرآن مى گوید، شرح دادند، داود میان آنها قضاوت کرد، اما نظر به این که: آگاه بود، این صحنه سازى به منظور قتل او بوده خشمگین شده و تصمیم بر انتقام از آنان گرفت، اما چیزى نگذشت که از این تصمیم پشیمان گشت و استغفار کرد.(1)
2 ـ مفسر بزرگ، نویسنده «المیزان» در اینجا بیانى دارد که از نظر اساس و پایه، هماهنگ با چیزى است که سایر مفسران بزرگ اسلام در تفسیر این ماجراى داود گفته اند، و ما نیز در بالا آوردیم، ولى در پاره اى از جهات با آن تفاوت دارد که ذیلاً از نظر شما مى گذرد:
«بسیارى از مفسران معتقدند: آن دو نفر شاکى که وارد بر داود شدند از فرشتگان خدا بودند که خداوند آنان را براى آزمایش داود فرستاد.
ولى، خصوصیات داستان مانند بالا رفتن آنها از محراب، و وارد شدن بر داود، به طور غیر عادى، و ترس و وحشت او، و همچنین توجه به این که، این ماجرا یک آزمایش الهى است، همه اینها نشان مى دهد که این ماجرا به صورت «تَمَثُّل» از فرشتگان در قیافه مردانى از نوع انسان بوده است.
(منظور از تمثّل این است که واقعاً در وجود خارجى چنین افرادى به سراغ داود نیامدند بلکه در قوه ادراک داود چنین منعکس شد).
بنابراین، حکمى که او در این دعوا صادر کرد، حکمى در ظرف «تمثّل» بوده درست مثل آن که آنها را در خواب دیده باشد، همان گونه که انسان در وقایع عالم خواب تکلیفى ندارد، در ظرف «تمثّل» نیز تکلیفى نیست، تکلیف در عالم مشهود یعنى جهان ماده است، و اگر خطائى از او سر زده، در همین ظرف «تمثل» بوده، و چیزى نیست که با مقام عصمت ناسازگار باشد، همانند خطاى «آدم» در «بهشت» پیش از آن که هبوط به زمین کند، که محل تکلیف و تشریع است، و به این ترتیب استغفار او استغفار از یک گناه واقعى نیست».(2)
ولى، مسلماً ظاهر آیات این است که: این شکایت و طرح دعوا از ناحیه افرادى بوده که عینیت خارجى داشته اند، و با این حال، قضاوت مزبور گناهى نبوده که از داود سر زده باشد، بعد از آن که او از گفتار شاکى، علم و یقین حاصل کرده باشد، هر چند آداب مستحب قضا، ایجاب مى کرده که عجله در قضا نکند، و استغفار او نیز از این «ترک اولى» بوده است.
به هر حال، ضرورتى ندارد که ماجراى این داورى را در ظرف «تمثّل» بدانیم، و یا به گفته بعضى دیگر، آن را یک صحنه سازى براى تنبه و بیدارى داود بشمریم، بهتر این است ظاهر آیات را حفظ کنیم، و به ترتیبى که گفته شد، آن را تفسیر نمائیم که هم ظواهر الفاظ آیه حفظ شده و هم مشکلى از نظر مقام عصمت انبیاء پیش نمى آید.

* * *

 


1 ـ در تفسیر «فخر رازى» و «روح المعانى» این بحث به عنوان یک توجیه ذکر شده و «مراغى» در تفسیر خود آن را پذیرفته است.
2 ـ «المیزان»، جلد 17، صفحه 203.
3 ـ روایات اسلامى و ماجراى داود(علیه السلام) سوره «ص» / آیه 26 - 29
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma