گر چه در خلال تفسیر آیات، روشن شد که منظور از آخرین آیه مورد بحث «إِنْ تَدْعُوهُمْ لایَسْمَعُوا دُعاءَکُمْ...» بتها است، که نه گوش شنوائى براى تقاضاهاى عابدان خود دارند، و نه اگر مى داشتند قادر بر حل مشکلى بودند، و نه  در جهان هستى سر سوزنى مالکیت و حاکمیت دارند.
ولى جمعى از «وهابیین قشرى»، براى بریدن ارتباط مسلمین از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) و پیشوایان بزرگ از طریق توسل و شفاعت طلبیدن، به این آیه و مانند آن تمسک جسته، گفته اند: قرآن مى گوید: تمام کسانى را که غیر از خدا مى خوانید ـ حتى پیامبران! ـ سخن شما را نمى شنوند، و اگر بشنوند اجابت نمى کنند.
و یا چنان که در آیه 197 سوره «اعراف» آمده: وَ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لایَسْتَطِیعُونَ نَصْرَکُمْ وَ لاأَنْفُسَهُمْ یَنْصُرُونَ: «کسانى را که غیر از خدا مى خوانید، نمى توانند شما را یارى کنند، و نه حتى خویشتن را در برابر مشکلات یارى دهند» و مانند این گونه آیات.
و به این ترتیب، هرگونه توسل به ارواح پیامبران و امامان را نفى مى کنند، و آن را مخالف توحید مى شمرند!
در حالى که، یک نگاه ساده به آیاتى که قبل از این آیات، و بعد از آن است، براى درک این حقیقت کافى است که، منظور از آن بتها مى باشد، چرا که در همه اینها سخن از بتها در میان است، سخن از سنگ و چوبهائى است که آنها را شریک خدا مى پنداشتند، و براى آنها قدرتى در برابر قدرت خدا قائل بودند.
ولى، چه کسى است که نداند: انبیاء و اولیاء، همچون شهداى راه خدا که قرآن با صراحت از حیات آنها سخن مى گوید، داراى حیات برزخى هستند، و مى دانیم در حیات برزخى فعالیت روح گسترده تر و وسیعتر است; چرا که از حواجب مادى و تعلقات دنیوى، رهائى یافته، این از یک سو.
از سوى دیگر، بدون شک، توسل به این ارواح پاک نه به این معنى است که براى آنها در مقابل خداوند، استقلالى قائل شویم، بلکه هدف آن است که از آبرو و جاه آنها در پیشگاه خدا مدد بطلبیم، و از احترام و عظمتى که در درگاه خدا  دارند، کمک بخواهیم، که، این عین توحید و عبودیت پروردگار است (دقت کنید).
بنابراین، همان گونه که قرآن صریحاً در مسأله «شفاعت» مى گوید: آنها به اذن و فرمان خدا شفاعت مى کنند: مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّ بِإِذْنِهِ: «چه کسى است که بتواند در درگاه خدا، جز به فرمان او شفاعت کند»(1) همچنین توسل به آنان، نیز از همین طریق و همین رهگذر است.
چه کسى مى تواند آیات صریح توسل را انکار کند؟ و یا آن را شرک بپندارد و در مقابل قرآن بایستد و دم از توحید زند؟ جز جاهلان مغرورى که این نغمه هاى شوم را، که منجر به ایجاد تفرقه بین مسلمین است، سر داده اند!
لذا در حالات صحابه پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: آنها در مشکلات به کنار قبر پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى آمدند، و توسل مى جستند، و از روح پاک او در درگاه خدا یارى مى طلبیدند.
چنان که «بیهقى» محدث معروف اهل سنت، نقل مى کند: در زمان خلیفه دوم خشکسالى و قحطى شد، «بلال» به همراه عده اى از صحابه به کنار قبر پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمد و چنین گفت: یا رَسُولَ اللّهِ اسْتَقِ لِأُمَّتِکَ... فَإِنَّهُمْ قَدْ هَلَکُوا...: «اى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) براى امتت باران بخواه... که هلاک شدند».(2)
بعضى از مفسران اهل سنت، مانند «آلوسى» احادیث زیادى در این زمینه نقل کرده، و پس از گفتگو و سخت گیرى در مورد این احادیث، سرانجام چنین مى گوید : بعد از تمام این گفتگوها، من مانعى در توسل به پیشگاه خداوند به مقام پیامبر (صلى الله علیه وآله) نمى بینم، چه در حال حیات، و چه بعد از ممات... سپس کسان  دیگرى را که در پیشگاه خدا مقامى دارند، نیز، بر آن افزوده و اعتراف به جواز توسل به آنها مى کند.(3)
بحث مشروح دیگرى نیز در این زمینه در جلد چهارم صفحه 366 ذیل آیه 35 سوره «مائده» داشته ایم.

1 ـ بقره، آیه 255.
2 ـ از کتاب «التوصل الى حقیقة التوسل».
3 ـ «روح المعانى».